Wat hebben rechters met de minister van Justitie te bespreken? cover

5 jun 2023 | Column

Wat hebben rechters met de minister van Justitie te bespreken?

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Oud-rechter Walter De Smedt stelt vast dat je eerder een sterk onderlegd manager moet zijn om helemaal te begrijpen hoe het er in justitie aan toegaat. Is dat het resultaat van het gesprek tussen rechters en de minister van Justitie? Hij pleit voor een stap terug: “Geef mij terug wat het gerecht was, een college van gelijken die in een algemene vergadering de vereisten van onafhankelijkheid en doelmatigheid én de werklastverdeling konden bepalen.”

Zelfstandig beheer van het gerecht

Ik heb steeds een simpel gedacht gehad over wat ‘zelfstandig beheer’ van het gerecht wordt genoemd. Ik had meerdere redenen om te twijfelen aan de noodzaak, het nut en de doenbaarheid. Vooreerst is er de core business. Het gerecht moet de geschillen oplossen tussen de burgers onderling of tussen de burger en de staat wanneer zij er niet in slagen dat zelf te doen.

Dan komt de noodzaak om het in een democratische rechtstaat door de vertegenwoordigers van het volk te laten voorschrijven hoe dat moet gebeuren, door de wettelijke procedures. Daaruit volgt dat het ten overstaan van de betrokken partijen, en dus ook van de staat, op onafhankelijke wijze en op legale wijze moet gebeuren. Omdat koken geld kost moet ook hetzelfde parlement er voor zorgen dat er voldoende middelen worden ter beschikking gesteld om het behoorlijk te kunnen doen.

De opdracht van de minister van Justitie is hierin dubbel: hij voert uit wat de wet oplegt en hij kan een ontwerp indienen om het te verbeteren. Om wetsvoorstellen voor te bereiden beschikt de minister onder meer over een openbaar ministerie dat onder zijn gezag staat en hem adviezen geeft.

Vraag is wat de minister met de rechters kan bespreken. Als dat gesprek over de aanwending van het door de wetgever bepaalde budget gaat zit er aan beide kanten een gevaar in.

Vraag is wat de minister met de rechters kan bespreken. Als dat gesprek over de aanwending van het door de wetgever bepaalde budget gaat zit er aan beide kanten een gevaar in. Voor de minister van Justitie is het, zeker wanneer er onvoldoende geld is, aanlokkelijk om zich van zijn verantwoordelijkheid ten overstaan van de wetgever te ontdoen en het beheer van de centen aan de rechters te geven, die naar de grondwet niet aanspreekbaar zijn voor de door hen genomen beslissingen.

Rechters bij het geld zetten is evenmin een goed idee. Zij kunnen enkel oordelen hoe een ander er mee omgaat, zo niet zijn zij rechter en partij. Bovendien is de éne rechter de andere niet zodat daaruit onderlinge geschillen kunnen ontstaan die de werking van het geheel kunnen aantasten en de aandacht kunnen onttrekken aan de problemen die zij, naar hun core business, moeten oplossen. Om het kort en met een gekende Vlaamse spreuk te zeggen: Schoenmaker blijf bij je leest!

Een econome als minister van Justitie

Daar is het mis gelopen. Voormalig minister van Justitie Turtelboom was er fier op dat zij geen juriste maar een econome was. Van een econome kan je verwachten dat zij oog heeft voor het praktisch management, de organisatievorm, het budgetbeheer, het personeel en de materiële middelen, de ICT. Deze aandachtspunten maakten evenwel slechts een deeltje uit van de justitieproblematiek en waren er toen niet het grootste knelpunt in Justitie. Want herhaaldelijk parlementair onderzoek had andere disfuncties in justitie bloot gelegd.

Deze aandachtspunten maakten evenwel slechts een deeltje uit van de justitieproblematiek en waren er toen niet het grootste knelpunt.

Uit de bendeonderzoeken bleek dat het optreden in strafzaken niet meer in staat was de gehele waarheid te ontdekken. Uit het Dutroux-onderzoek bleek dat de door het beleid gevolgde weg, deze van een verzelfstandigde politierecherche bij middel van geheime operaties met bijzonder methoden, meer problemen opleverde dan dat er behoorlijke resultaten door worden bereikt. De voor een justitieminister meest dringende opdracht was dus eerder een juridisch inhoudelijke dan een economisch praktische: zorgen voor doelmatige en behoorlijke procedures. In haar toespraak tot de Orde van Vlaamse Balies van 30 januari 2012 was de vermenging van de economische en de juridische benadering reeds te merken: “Maar ook een grote managementuitdaging om de rechtszekerheid en de rechtsstaat te versterken.”

Turtelboom hervormde het gerecht van een bottum up tot een top down organisatie. De algemene vergadering van de rechters werd opzij geschoven. In de plaats kwamen er managers, super-chefs, in samengevoegde super-entiteiten. Die chefs bepalen nu eigenmachtig het reglement en stellen adjuncten aan om het te bewaken. Er was ook een poging om tot een ‘eenheidsrechtspraak’ te komen, ‘eenheidsworst’. Voor het één en het ander kwamen er nieuwe vertegenwoordigende organen, colleges.

Wat levert een gesprek met de minister van Justitie op?

Hoe lang is het gesprek met de minister reeds aan de gang? En wat heeft het intussen opgeleverd? Je moet een sterk onderlegd manager zijn om het allemaal te begrijpen. Voor een gewone rechter of substituut is het moeilijk uit te maken wie wat is, doet of er niet meer bij is. Het enige wat duidelijker is, is dat het niet lukt en er veel kritiek op is. Opmerkelijk is ook dat het niet enkel in dit landje verkeerd loopt. Ook bij onze Noorderburen is dezelfde kritiek te horen en was die ei zo na door aangekondigde stakingen voor iedereen zichtbaar.

"Wij zullen investeren in het gerecht en de magistratuur steeds meer mogelijkheden geven om zelf beslissingen te nemen bij de uitvoering van de wet m.b.t. het zelfstandig beheer. Daartoe zullen wij samenwerken met de magistratuur en de onafhankelijkheid van het gerecht te allen tijde waarborgen. Daarbij wordt gestreefd naar een efficiënter en eenvoudiger gerecht voor de burger, met garanties voor toegankelijkheid, kwaliteit en redelijke behandelingstermijnen." Deze beleidsverklaring toont het addertje onder het gras. De onafhankelijkheid van het gerecht te allen tijde waarborgen, streven naar een efficiënter en eenvoudiger gerecht voor de burger met garanties voor toegankelijkheid, kwaliteit en redelijke behandelingstermijnen is een inhoudelijke, procedurele, aangelegenheid en dus een opdracht voor de wetgever waarbij de door de minister aangereikte ontwerpen natuurlijk in grote mate kunnen bijdragen. Hoeveel dat moet kosten, wie er beslist hoe het wordt verdeeld, hoe dat ook met de werklast moet gebeuren, en wie het allemaal als chef kan afdwingen is een ander paar mouwen.

Geef mij terug wat het gerecht was, een college van gelijken die in een algemene vergadering de vereisten van onafhankelijkheid en doelmatigheid én de werklastverdeling konden bepalen, waarbij de korpschef de eerste onder zijn gelijken was.

Terug naar een college van gelijken

Mocht ik er zelf wat kunnen wat kunnen aan doen zou het gesprek, de tijd, de energie en de geld rovende beraadslagingen van colleges en soortgelijke vergaderingen worden beëindigd. Geef mij terug wat het gerecht was, een college van gelijken die in een algemene vergadering de vereisten van onafhankelijkheid en doelmatigheid én de werklastverdeling konden bepalen, waarbij de korpschef de eerste onder zijn gelijken was, en ieder bezorgd was voor een efficiënter en eenvoudiger gerecht voor de burger, met garanties voor toegankelijkheid, kwaliteit en redelijke behandelingstermijnen.

Walter De Smedt

Lees hier meer opiniestukken van Walter De Smedt:

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

0 Reacties

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.