In ons land staat de digitalisering van justitie nog in zijn kinderschoenen. Het is het resultaat van een collectief falen: geen interesse, geen middelen, geen prioriteit gedurende lange jaren en nog zoveel andere redenen. Het heeft weinig zin om dat verleden terug op te rakelen, maar positief is alvast dat de geesten intussen geëvolueerd zijn: niemand lijkt er nog aan te twijfelen dat bijvoorbeeld de elektronische neerlegging van stukken en conclusies een vooruitgang is. Het wordt natuurlijk pas écht beter indien er ook een volwaardig elektronisch dossier is en allicht is het nu nog wat utopisch om te hopen dat een volledige digitale afhandeling van het schriftelijk deel van de procedure op korte termijn zal kunnen. Onlangs kwam het bericht dat de digitale databank VAJA stopt, al is niet iedereen het eens wat daarvan de gevolgen zullen zijn (“geen databank meer” versus “er komt een nieuw, meer performant systeem dat aangepast is aan de nieuwste stand van de techniek”). De discussie legde wel bloot dat de neuzen bij justitie niet in dezelfde richting staan.

Gisteren waaide er weer een storm door het schrale digitale landschap van justitie. Voor zij die niet tot de ingewijden behoren eerst even een korte situering. Justitie heeft nood aan digitale platformen en doet daarvoor ook beroep op de hulp van de actoren van justitie. Zo hebben de gerechtsdeurwaarders in samenspraak met de minister van justitie een platform ontwikkeld voor de inning van onbetwiste schuldvorderingen. Ook de notarissen hebben afspraken gemaakt met de minister, net als de advocaten. De advocatuur ontwikkelde al een digitaal platform voor de afhandeling van de schuldvorderingen in het kader van faillissementen (Regsol) en er zijn ook ontwikkelingen voor het digitale platform voor de communicatie van advocaten met de rechtbanken en hoven. De top van de magistratuur heeft dit systeem bekritiseerd, maar er wordt soms vergeten dat hiervoor een wettelijke basis bestaat en er hierover ook dwingende afspraken zijn gemaakt tussen de Ordes en de minister van justitie. Er wordt ook te weinig herhaald dat de ontwikkelingskosten (die nu reeds verschillende miljoenen euro’s bedragen) door de advocatuur zijn gefinancierd (en dus, via zijn baliebijdragen, door iedere advocaat). Ieder advocaat heeft dus zelf al persoonlijk bijgedragen om een efficiëntere justitie te realiseren.

Ik hoor de kritische lezers van deze blog nu denken: allemaal goed en wel, maar waarom dan in de titel van deze bijdrage met veel tromgeroffel over “oorlog” spreken. Het is wat technisch: de advocaten worden aangezet om hun conclusies en stukken neer te leggen via DIPLAD (het door de balie ontwikkelde systeem), die het dan zelf neerlegt bij de griffies (elektronisch als het kan, via fax als het moet en desnoods via elke andere weg). De neerlegging via die weg gebeurt met de advocatenkaart (de elektronische identiteitskaart van de advocaten, met dezelfde technische beveiliging van een gewone identiteitskaart). De rechtstreekse neerlegging via het eigen systeem van de hoven (en sommige rechtbanken) E-deposit biedt volgens technici die vertrouwd zijn met die materie niet dezelfde waarborgen. Eerstdaags zal er trouwens een koninklijk besluit verschijnen waarbij advocaten bij de elektronische neerlegging van hun conclusies verplicht zullen worden via de Diplad-weg te gaan.

Zo, nu bent u klaar voor de gebeurtenissen van gisteren. Er raakte toen bekend dat er een nieuwe versie van E-deposit wordt gelanceerd). In de provincie Luik informeerde de hoofdgriffier van het hof van beroep al openlijk over deze nieuwe stap, terwijl in Vlaanderen (voorlopig) nog enkel sprake is van proefprojecten bij de rechtbank van eerste aanleg in West-Vlaanderen. In ieder geval blijkt dat wie nu als advocaat inlogt op E-deposit merkwaardigerwijze een nieuwe inlogprocedure moet doorlopen.

De nieuwe E-deposit (versie V3) gebruikt de Diplad-technologie die garandeert dat de communicatie uitgaat van de advocaat. Dit gebeurde zonder dat de advocatenordes hiervan werden geïnformeerd, laat staan dat hierover overleg werd gepleegd. De timing is ook wat bijzonder: midden in de anders zo rustige gerechtelijke vakantie en net wanneer het ontwerp KB circuleert over het verplicht gebruik van Diplad door advocaten.

De Ordes (OVB en OBFG) waren “not amused”, temeer omdat dit ingaat tegen duidelijke afspraken met de minister van justitie (die blijkbaar ook uit de lucht viel). Die wat vijandige daad is betreurenswaardig. De advocatenordes willen niet als concurrenten optreden van de initiatieven van justitie zelf. De advocaten spenderen grote budgetten om bij te dragen tot een efficiëntere justitie. Daar horen geen oorlogen over gevoerd te worden, maar overleg. De advocatuur heeft al bij herhaling de hand uitgestoken. Magistraten hebben ook geen belang bij een conflict met de balie.

Hugo LAMON

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. Iedere woensdag maakt hij op Jubel een beschouwing over justitie.

Lees hier alle artikels van ‘LAMON op woensdag’.