De tweede COVID-golf laat velen niet onverschillig, zeker nu steeds meer burgers in hun nabije omgeving geconfronteerd worden met de griezelige gevolgen van het virus. In heel Europa wordt nu gezocht naar wat de CEO van het UZ-Brussel Marc Noppen omschreef als de zoektocht naar een evenwicht in de driehoek tussen gezondheid, economie en individuele vrijheid. De minister van Binnenlandse zaken legde alvast nieuwe beperkingen op aan die individuele vrijheid met het Ministerieel Besluit van 1 november “houdende wijziging van het Ministerieel Besluit van 28 oktober 2020 houdende dringende maatregelen om de verspreiding van het coronavirus COVID 19 te beperken”. De maatregelen, die nauwelijks enkele dagen voordien waren afgekondigd, bleken niet te volstaan om de exponentiële toename van het aantal besmettingen te doen dalen.

Velen roepen op tot burgerzin (dat kan ook zonder wetten), maar toch blijken dwingende regels soms nodig. Bij het nemen van de maatregel was de ‘koopzondag’ over het hoofd gezien, wat aanleiding gaf tot intrieste volkstoelopen in drukke winkelstraten en tot wansmakelijk politiek getouwtrek tussen de verschillende beleidsniveaus van dit land (met de Antwerpse politici in een weinig fraaie hoofdrol).

Niemand kan ernstig betwisten dat maatregelen nodig zijn, waaraan een strenge handhaving moet gekoppeld in een land waar iedereen naarstig op zoek gaat naar de achterpoort en het uitbuiten van de uitzondering. Maar ook in deze uitzonderlijke omstandigheden moet de rechtstaat overeind blijven.

Maandag verscheen in De Standaard een opiniestuk van 25 academici, die ondanks dat ze allen grondwetsspecialisten zijn zich zonder enig voorbehoud eensgezind tot de bevolking hebben gericht (“Haal het parlement uit quarantaine”, DS 2/11) Dat academici hun door voetnoten en nuances doorspekte veilige haven verlaten voor een gezamenlijk standpunt verdient alle lof. Hun kritiek is scherp, zowel voor de regering (“de grondwet wil dat het parlement zelf beslist over ingrijpende beperkingen op grondrechten. De wetgeving waarop de regering zich beroept, was helemaal niet bedoeld voor de langdurige drastische inperkingen die we nu kennen”), als voor de Raad van State (“De beleidslijn van de Raad van State is duidelijk: we leggen de regering geen strobreed in de weg, zelfs als dat ten koste gaat van de grondwet en de democratische rechtstaat”). De 25 academici roepen de regering en het parlement op om hun verantwoordelijkheid te nemen: “We vragen het al maandenlang: maak een coronawet. Waarom is dat zo moeilijk?”

Dat laatste schoot duidelijk in het verkeerde keelgat bij Frank Meersschaut, die prompt reageerde (DS 3/11, “Aan de slag, grondwetsspecialisten”). Hij stelt zichzelf bescheiden voor als “grondwetsspecialist, werkend in het werkveld. Schrijft in eigen naam”, maar is beroepshalve de griffier van het Grondwettelijk Hof en dus evenzeer grondwetsspecialist. Ook hij is scherp: als het niet zo moeilijk is, waarom beginnen die 25 grondwetsspecialisten er dan niet meteen aan? “De deskundigheid inzake legistiek van sommigen onder jullie zal ertoe bijdragen dat deze wet loepzuiver geformuleerd is, elk mogelijk interpretatieprobleem door een zorgvuldige woordkeuze wordt uitgesloten, en een helder lichtbaken wordt”.

Geef toe, wanneer hooggeplaatste juristen een robbertje uitvechten en daarbij hun taal als wapen inzetten is de woordenstrijd pijnlijk precies en van een andere aard dan wat de zeven ‘topadvocaten’ in de tv-serie “Justice for all” in petto hebben. Om een van hen te parafraseren: de grondwetsspecialisten zijn geen “pannenkoeken”.

In de huidige noodtoestand hebben die stellingenoorlogen voor de bevolking echter weinig concrete meerwaarde. Het is zondermeer evident dat er snel een coronawet moet komen en dat die juridisch correct moet worden geredigeerd. Het wordt tijd dat de specialisten uit de academische wereld, de rechterlijke macht én de balie hun handen vuil maken en hun expertise ten dienste stellen van het algemeen belang. Iedereen is gebaat met een uitgebalanceerd en doordacht juridisch kader. Het samenbrengen van al het juridisch talent is meer in het belang van de rechtsstaat dan het gekrakeel in de marge.

Het is allicht illusoir te denken dat deze onbeduidende wekelijkse blog daar zelfs maar een bescheiden aanzet toe kan zijn. Maar toch deze oproep aan alle hooggeplaatste juristen van allerlei slag en kunnen (advocaat, magistraat, prof. dr. of hoe u zich ook omschrijft), zet allen voor één keer uw ego en meningsverschillen opzij, duik in de consensus en maak in sneltreinvaart de beste wet aller tijden: de coronawet. Doe het voor het goede doel: de rechtsstaat.

Juristen, verenig u, vooraleer het te laat is, het onrecht zegeviert en juristen overbodig worden.

Hugo LAMON

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!