Amper twee maanden na de aangekondigde notariële kostenverlaging wil de regering die afromen door het registratierecht van onroerendgoedaktes op te trekken. Dat is gewoon een platte belastingverhoging.

Amper twee maanden geleden klopte minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) zich nog flink op de borst voor de hervorming van het notariaat. Los van een aantal zaken die het brede publiek minder aanspreken, zoals transparantie, doorgroeimogelijkheden, een vernieuwde tuchtprocedure en modernisering, was de beperking van de erelonen van notarissen groot nieuws.

Notarissen mogen in de toekomst minder aanrekenen voor een aankoopakte van vastgoed en de financiering ervan. Ook zullen startende ondernemers een stuk minder kosten moeten betalen. Tot slot komt er een wettelijke basis voor het ereloon bij een aantal familiale aktes, zoals de zorgvolmacht en de akte van erfopvolging. Voor die aktes mag de notaris 195 euro aanrekenen, voor btw en andere belastingen.

Met frisse tegenzin slikten notarissen die aanslag op hun portefeuille. De korting voor de burger komt rechtstreeks uit hun zak. Het notariaat stond met de rug tegen de muur. Jarenlang is het notariaat gebasht door de politiek, Vooruit op kop. Voormalig Vlaams minister van Wonen Freya Van den Bossche (Vooruit) liet zich bijvoorbeeld ontvallen dat notariaten ‘de duurste copycenters van het land zijn’.

Kantelpunt

Het echte kantelpunt kwam er toen de winst van de meest winstgevende notariskantoren werd gepubliceerd. Dat waren soms bijzonder forse bedragen. Maar de overgrote meerderheid van de notariaten kan enkel dromen van dat soort winsten. De winst ligt bij de meeste notariaten in lijn met het ondernemingsrisico dat ze nemen en de tijd die ze erin investeren. Maar zodra de perceptie tegenzit, is de strijd verloren. Het notariaat moest inbinden.

De politiek mocht luid toeteren dat de kosten voor een modaal huis tot 1.000 euro minder zullen bedragen. Dat werd breed uitgesmeerd in de pers. Van Quickenborne liet niet na om enthousiast mee te surfen op die golf. Hij liet zich ontvallen dat het ‘de belangrijkste hervorming is van het notariaat van de jongste 70 jaar’ en ‘dat het geld gebruikt zal worden om sociale aktes betaalbaar te houden’.

Maar als de vos de passie preekt, boer let op uw ganzen.

Maar als de vos de passie preekt, boer let op uw ganzen. Amper twee maanden na de aangekondigde kostenverlaging blijkt dat Vivaldi ze wil afromen door nieuwe belastingverhogingen. Dat blijkt zwart-op-wit uit een wetsontwerp dat Vivaldi eind april met stille trom heeft ingediend in het parlement.

Onder het mom van de ‘administratieve vereenvoudiging’ en ‘een betere leesbaarheid’ wordt het registratierecht van onroerendgoedaktes opgetrokken. Ook voor een aantal zeer belangrijke familiale akten wordt het registratierecht van 7,5 euro vermeerderd tot 50 euro. Denk aan huwelijkscontracten, echtscheiding met onderlinge toestemming, processen-verbaal bij afwikkeling van nalatenschappen en schenkingen.

Dat lijkt in absolute bedragen misschien een beperkte verhoging, maar het is dat in de praktijk allerminst. Het ereloon van de notaris is veelal zeer bescheiden voor dit soort aktes. De verhoging naar 50 euro betekent voor de burger in veel gevallen een procentuele kostprijsverhoging van de akte met dubbele cijfers.

Dat is bijzonder cynisch beleid van Vivaldi. De kostprijs van de notariële dienstverlening voor burgers op kap van de notarissen verlagen om amper twee maanden later die kostprijs weer te verhogen door extra belastingen. Dat men ook nog eens durft te schermen met drogredenen als ‘administratieve vereenvoudiging’ is de schaamte voorbij.

Het is duidelijk dat Vivaldi verlegen zit om geld. De toestand van de begroting is deerniswekkend. Maar in plaats van daadkrachtig te besturen door bijvoorbeeld pensioenen, fiscaliteit en de arbeidsmarkt toekomstgericht te hervormen, kiest men voor een non-beleid dat erop gericht is het onderste uit de belastingkan te schrapen. We kunnen alleen maar hopen dat dat soort politiek wordt afgestraft.

Ann Maelfait en Anton van Zantbeek zijn advocaten bij het kantoor Rivus.

Deze opiniebijdrage verscheen eerder op de website van De Tijd (11 mei 2022).