Wij berichtten u al in eerdere artikels dat notariële schenkingsakten die in het buitenland werden verleden, sedert 15 december 2020 verplicht geregistreerd moeten worden in België. Hoewel er verschillende alternatieven bestaan om toch nog belastingvrij te schenken, is het belangrijk om goed te weten hoe ver de registratieformaliteit reikt, op wie deze verplichting rust en wat de modaliteiten ervan precies zijn. Om één en ander te verduidelijken publiceerde de federale administratie op 16 maart 2021 een circulaire. Wij lichten de belangrijkste punten ervan toe.

Begrip ‘notariële akte’

Ingevolge het gewijzigde artikel 19, 6° van het Wetboek Registratierechten moeten notariële akten die in het buitenland zijn verleden en die de “titel vormen voor een schenking onder de levenden van roerende goederen door een rijksinwoner” sinds 15 december 2020 verplicht worden geregistreerd in België. De wetgever had tijdens de parlementaire voorbereiding aangegeven dat in een circulaire nader zou worden bepaald wat precies onder het begrip ‘notariële akte’ valt, aangezien niet elk land een notaris kent zoals men deze in België kent. Tot op heden heeft de administratie echter nagelaten dit te doen. De circulaire bepaalt enkel dat alleen akten die door een buitenlandse notaris worden verleden, verplicht te registreren zijn. Het maakt daarbij niet uit in welk land de akte werd verleden.

Verder bevestigt de circulaire nog dat schenkingen van roerende goederen die niet worden opgenomen in een notariële akte, maar in een onderhandse akte (bv. een hand- of bankgift met pacte adjoint) niet verplicht te registeren zijn. Dergelijke onrechtstreekse schenkingen kunnen dus nog steeds belastingvrij gebeuren.

Toepassingsgebied

De verplichte registratie van buitenlandse notariële akten wordt echter op drie punten beperkt. Ten eerste is de verplichting beperkt tot schenkingsakten. In de circulaire wordt dit omschreven als “elke akte die een overdracht onder kosteloze titel bewerkstelligt met een animus donandi” (i.e. een vrijgevig oogmerk). Ten tweede gaat het enkel om schenkingsakten met betrekking tot roerende goederen (met inbegrip van waardepapieren) als voorwerp. Op zich is dit geen echte beperking, aangezien iedere akte die de overdracht van in België gelegen onroerende goederen tot voorwerp heeft, reeds aan registratie was onderworpen. De circulaire geeft niet concreet aan wanneer een goed als roerend moet worden aangemerkt, waardoor we kunnen aannemen dat de kwalificatie als roerend naar Belgisch recht moet gebeuren. Dat betekent dan ook dat bv. de schenking van aandelen van een patrimoniumvennootschap of van een Franse société civile immobilière verplicht te registreren is. Ten slotte bepaalt de circulaire dat het enkel om schenkingen door een Belgische rijksinwoner gaat. Het is aangewezen om dit begrip in te vullen zoals dit gangbaar is in de rechtsleer en zoals het gebruikt wordt inzake successierechten, zijnde “de persoon die zijn werkelijke, effectieve en voortdurende woonplaats in België heeft”. De circulaire voegt hier nog aan toe dat de hoedanigheid van rijksinwoner wordt beoordeeld op het ogenblik van het verlijden van de buitenlandse notariële akte.

Praktisch

Het volstaat dat een afschrift van de buitenlandse notariële akte in België wordt geregistreerd. Wanneer de akte ook zaken of handelingen bevat die niet verplicht moeten worden geregistreerd, dan volstaat het dat een beknopt uittreksel (een door de notaris gewaarmerkt analytisch uittreksel) van de akte wordt geregistreerd waarin alleen de betreffende schenking van de roerende goederen wordt vermeld.

De verplichting tot registratie rust op de contracterende partijen. De buitenlandse notaris is aan geen enkele verplichting onderworpen. Dat betekent dat zowel de schenker(s) als de begiftigde(n) dienen in te staan voor de registratie van de schenkingsakte. Hoewel het volgens de parlementaire voorbereiding volstaat dat één van hen dat doet, biedt de circulaire daaromtrent geen expliciet uitsluitsel. Wie uiteindelijk gehouden is tot betaling van de schenkbelasting (en eventuele boeten), wordt meestal in de schenkingsakte zelf bepaald.

De schenkingsakte moet worden geregistreerd binnen een termijn van vier maanden vanaf de datum van de akte. Aangezien een registratie in België moet gebeuren in één van de officiële landstalen, geeft dat de contracterende partijen voldoende tijd om de akte te laten vertalen, indien de akte niet in één van die talen zou zijn opgesteld.

De circulaire benadrukt ten slotte dat de schenkingsakten niet mogen worden geregistreerd op de standplaats van de buitenlandse notaris. De akte moet in België worden geregistreerd, maar het maakt niet uit op welke plaats. De akte mag namelijk bij elk registratiekantoor van de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie – kantoor Rechtszekerheid worden aangeboden ter registratie. De plaats van registratie heeft overigens geen impact op de toepasselijke gewestelijke fiscale wetgeving. Het is immers de fiscale woonplaats van de schenker die bepaalt welke wetgeving (en dus welke tarieven) van toepassing zullen zijn.