Het proces van de aanslagen gaat van start. Het kondigt zich helaas aan als een juridisch monster, waar niemand beter van wordt. Een paar eenvoudige ingrepen kunnen dit nochtans vermijden, schrijft advocaat ondernemingsrecht Simon Deryckere. Hij is auteur van ‘Justice in time’ (Maklu, 2020) waarin 50 concrete (wets-)voorstellen als voorzet worden gedaan aan de politiek.

Op 6 september 2022 ging het proces van start over de aanslagen in Zaventem en Maalbeek op 22 maart 2016. Negen beklaagden, 35 dodelijke slachtoffers en zo’n 340 gewonden. De zaak kan niet worden behandeld in het Justitiepaleis en vindt plaats op de voormalige NAVO-site. Er wordt verwacht dat het zes tot negen maanden zal duren. De kostprijs loopt intussen in de tientallen miljoenen. Het wordt aangekondigd als het grootste proces ooit in ons land.

Groots wordt het helaas niet. Klaarblijkelijk worden niet minder dan 30.000 rechtsvragen geformuleerd door onder meer het Openbaar Ministerie. Dit dient onmiddellijk alle alarmbellen te doen afgaan. Het gezegde leert immers dat een gek altijd meer vragen kan stellen dan tien wijzen kunnen beantwoorden. Indien men een web spant van 30.000 vragen, staat het in de sterren geschreven dat er fouten in de antwoorden zullen zitten.

Men zou de hele zaak kunnen behandelen in 27 vragen in plaats van 30.000.

Perfectie is niet van deze wereld. Bovendien vraagt dit onverantwoord veel werk en tijd. Men zou nochtans de hele zaak kunnen behandelen in 27 vragen in plaats van 30.000. Voor elk van de negen beklaagden kan men zich beperken tot de twee belangrijkste strafrechtelijke tenlasteleggingen, met name: moord (art. 394 Strafwetboek) en deelname aan een terroristische organisatie (art. 140 Strafwetboek). Daarnaast geldt voor elke beklaagde één burgerrechtelijke vraag, met name of hij medeverantwoordelijk is voor de aangerichte schade. Wat betreft de 29.973 overige vragen geldt: cui bono?

Breivik

In de betere rechtsstelsels, zoals in Scandinavië, slagen ze erin om dergelijke processen af te handelen minder dan een jaar na de feiten. Noorwegen, 2011. Anders Breivik pleegde een aanslag waarbij 77 mensen om het leven kwamen. De hele natie was geschokt. Het proces werd afgehandeld in 2012, binnen het jaar. En dit met het volle respect voor de rechten van verdediging en the rule of law. Wij moeten bijna zeven (7) jaar na datum nog beginnen.

Daarbij komt dat deze zaak behandeld wordt voor het hof van assisen. Een aantal politici en de federaal procureur pleitten ervoor om terrorisme niet voor assisen te laten komen. Een zeer verdedigbare piste, maar niet de kern van de zaak. De behandeling voor assisen zelf duurt langer, maar verklaart niet waarom het proces pas zeven jaar na datum van start gaat. Bovendien brengen 30.000 rechtsvragen ook voor professionele rechters niets bij, wel integendeel.

Les

Uiteraard is het nu te laat om nog fundamenteel in te grijpen in het lopende proces. Maar laat het alstublieft dan toch de les zijn voor toekomstige ‘grote’ processen. Dit zou ook eenvoudig kunnen door het toepassingsgebied van de zogenaamde collectieve vordering uit te breiden naar slachtoffers van misdrijven. Dit zou een enorme vereenvoudiging inhouden, zowel juridisch als administratief.

Laat dit proces alstublieft een les zijn voor toekomstige ‘grote’ processen.

En laat ons ook niet de vele slachtoffers vergeten bij alle misdrijven die niet in de media komen. Het is niet omdat hun zaak minder mediageniek is dat ze niet op diezelfde traagheid botsen. Ook in die zaken zijn onmiddellijk sterke versnellingen mogelijk door eenvoudige wetgevende ingrepen, die niets hoeven te kosten.

Laten we onszelf dus niet verliezen in polemische debatten over assisen, maar laat justitie winnen door eindelijk op tijd te komen.

Simon Deryckere, Fellows Advocaten

Deze bijdrage verscheen eerder in De Morgen.

Lees ook deze eerdere opiniestukken over dezelfde materie:

– De glazen kooien van justitie (Mr. Hugo Lamon)
– De terugkeer van het rechterlijk bevel (Gewezen rechter Walter De Smedt)

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn