De kreeft, de kalkoen en de champagne zijn verteerd en onze politici kondigen luidkeels toeterend hun terugkeer uit vakantie aan in de media. Het jaar werd ingezet met een over alle partijgrenzen heen stevige veroordeling van Soufiane Eddyani. Soufiane wie, hoor ik u denken. U behoort allicht niet tot de 200.000 Instagram-volgers van de Antwerpse rapper. Die bestond het om “Amigo” de wereld in te sturen, een “rap” met de “flow van slappe pap”. Het zijn niet mijn woorden, maar deze van Bart Eeckhout (hoofdredacteur  van De Morgen), die zelf twijfelt of de muzikant nu een “gevoelloze imbeciel” is of een “gewiekst marketingtalent”. Er wordt collectief aanstoot genomen aan de tekst van het lied, dat niet in een of ander verbasterd Engels wordt gezongen maar in het Algemeen Antwerps. Die laagdrempeligheid zorgt blijkbaar voor meer commotie. De rapper neemt het op voor zijn vriend en collega-rapper Moreno, een veroordeelde tienerpooier die opnieuw in de gevangenis zit (hij kreeg eerder een enkelband, maar respecteerde de voorwaarden niet).

Het heeft iets paradoxaals: een “gangsta rapper” die er met een dwaas lied in slaagt een onderwerp op de maatschappelijke agenda te zetten. De tekst haalt niet het nieuws omwille van zijn artistiek niveau. “De bandido van de quartier/zit nu daarbinnen achter tralies/ werd gepakt door het systeem/en elke broeder werd vijand/ Vroeger lagen we in de jacuzzi/nu vecht je in de kantine”, het is niet meteen diepzinnig. Het refrein bevat verder de bevlogen woorden “er was niks in de frigo (…) nu rijden we limo”. De onnozelheden van het Antwerps Youtube-verschijnsel maakten dat de media aandacht schonken aan het probleem van tienerpooiers (hulpverleners van slachtoffers, jeugdadvocaten, de magistraat mensenhandel van het Antwerps parket, allerhande krantencommentaren, enz…. kregen plots een forum). Er zijn tal van goede redenen te bedenken om aandacht te hebben voor dit onrustwekkend fenomeen, maar is het niet schokkend dat die er pas komt na een Youtube-filmpje van een relatief  marginale subcultuur? En is het u ook opgevallen dat al die specialisten op het terrein spreken over een toenemend fenomeen, maar niemand er in geslaagd is om dit enigszins te objectiveren? Er blijken geen cijfers te bestaan (of minstens zijn ze niet gekend) en iedereen spreekt dus maar vanuit zijn louter eigen ervaring en buikgevoel. Zouden de politici niet geschokt een mea culpa slaan over dit gebrek aan beleidsmatige ondersteuning?

Het  is ook een les voor wie een probleem binnen justitie onder de aandacht wil brengen. Iedereen die begaan is met justitie zou ervan moeten dromen dat een of andere rapper zich geïnspireerd voelt bij het lezen van het Staatsblad van 31 december van dit jaar, om maar iets te noemen. Artikel 199 van de wet houdende “diverse bepalingen betreffende justitie” (de nieuwste ‘muthafuckin’ potpourriwet) wijzigt opnieuw artikel 23 van het gerechtelijk wetboek (“Artikel 23 van het Gerechtelijk Wetboek, gewijzigd bij de wet van 19 oktober 2015, wordt aangevuld met de volgende zin: “Het gezag van het rechterlijk gewijsde strekt zich evenwel niet uit tot de vordering die berust op dezelfde oorzaak maar waarvan de rechter geen kennis kon nemen gelet op de rechtsgrond waarop ze steunt.”). De frigo van justitie was door een vorige potpourriwet nochtans gevuld en het “gezag van gewijsde” uitgebreid. Wat zou een rapper daarvan denken (‘als ’t beslist is blijft ge d’er met uw pollen vanaf’?). De nieuwe wet wijzigt dat weer, wat volgens de parlementaire voorbereiding een “verduidelijking” heet te zijn (‘we zijn gepakt door het systeem, we werden nie begrepe’). De verduidelijking is cryptisch, roept vele vragen op en niet iedereen lijkt overtuigd dat het wel om een verduidelijking gaat. Die tekst kwam er overigens door amendementen van een aantal parlementsleden (de minister gepakt door het systeem?). Allicht bedoelde de wetgever dat bij een strafrechtelijke vrijspraak (waardoor de vordering van de burgerlijke partij ongegrond is) er toch nog een mogelijkheid moet zijn om een burgerlijke vordering in te stellen op grond van quasi-delictuele of objectieve aansprakelijkheid. Maar moest de wetgever daar ook niet bij de vorige Potpourri al aan hebben gedacht?

Misschien is de onduidelijkheid over het gezag van gewijsde niet zo verwerpelijk als de steun aan tienerpooiers. Maar moeten we echt wachten tot een of andere gangstarapper in Antwerpse kleutertaal Youtube verovert met een filmpje om aandacht te krijgen voor heldere principes in het procesrecht en niet alle juristen zich “gepakt” moeten voelen door het systeem, zonder dat iemand ernaar kraait?

Hugo LAMON

Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. Iedere woensdag maakt hij op Jubel een persoonlijke beschouwing over justitie.

In de onderstaande videoboodschap van mr. Lamon kadert hij de column van deze week, en nodigt daarbij alle belangstellenden uit tot verdere reflectie en maatschappelijk debat.