Vierenhalf jaar minister van Justitie. De mooiste, maar tegelijk ook dé moeilijkste uitdaging uit mijn carrière.

Mooi omdat ik het voorrecht had om tijdens mijn ministerschap de meest fantastische mensen te ontmoeten, met een groot hart voor Justitie. Magistraten, advocaten, personeelsleden van het gevangeniswezen, veiligheidspersoneel, werkers op het terrein, ambtenaren bij de FOD Justitie en niet in het minst mijn kabinetsmedewerkers. Elke dag opnieuw werken ze keihard voor een betere Justitie. Maar ook burgers, slachtoffers en mensen die een bijzondere ervaring met Justitie hebben gehad, hebben een blijvende indruk op mij gemaakt.

Moeilijk omdat Justitie een logge tanker is, steeds moeizaam te keren. Te weinig budget en geen groeimarge liggen aan de oorzaak. Versleten infrastructuur, een informatica die te traag evolueert en verouderde wetgeving zijn symptomen ervan. Dit alles in een maatschappij die permanent in beweging is.

Om die uitdagingen het hoofd te bieden, koos ik voor “de hinkstapsprong” (Justitieplan). In de hink beperkte ik de besparingen maximaal en zorgde ik ervoor dat het budget van Justitie stabiel bleef. Ook de betaling van alle achterstallige facturen en de gerechtskosten heb ik op punt gezet. Allemaal erfenissen uit het verleden die de werking van Justitie zwaar belastten.

In “de stap” ging al mijn aandacht naar het verhogen van de efficiëntie. Maar liefst elf potpourriwetten waren hiervoor nodig. Ze voerden de meest dringende en noodzakelijk hervormingen door in het domein van het burgerlijk (proces)recht, het strafprocesrecht, de internering, het gevangeniswezen, enz. Ze zorgden ook voor werklastvermindering en bijgevolg voor ademruimte op het terrein. Ook brachten ze broodnodige aanpassingen met zich mee op het vlak van de burgerlijke stand, de mede-eigendom, de internering, de bemiddeling, de herziening in strafzaken, de transitiehuizen, het bewind, de strijd tegen de financiering van het terrorisme, enz.

In “de sprong” (de Sprong naar het recht voor morgen) zelf kwam de nadruk te liggen op de hercodificatie van het burgerlijk recht, het straf- en strafprocesrecht, de strafuitvoering en het economisch recht. Ook de gevangenis en de rechtbank van de toekomst (Court of the Future), én de hervorming van de juridische beroepen maakten deel uit van die sprong. Hiervoor is een infrastructuur aangepast aan de noden van de 21^ste eeuw en een performante informatica essentieel. Tijdens deze legislatuur werd op het stuk van digitalisering een enorme vooruitgang geboekt. De digitale Justitie is eindelijk een feit.

Vierenhalf jaar minister van Justitie. Het droefste moment waren de aanslagen van 22 maart 2016. Nooit zal ik die dag vergeten. Mijn gedachten zijn nog steeds bij de slachtoffers. Veiligheid werd een nog belangrijker speerpunt van mijn beleid. Ik maakte de wetgeving voor de veiligheids- en politiediensten performanter en gaf ze bijkomende middelen. Ik stelde een ware cultuuromslag vast in de samenwerking tussen de diensten. “Samen sterker” is nu hun motto.

Koen Geens