​Een onderneming kan winst maken en toch in ademnood komen. Cashflow is geen boekhoudkundige formaliteit, maar de zuurstof die bepaalt of een bedrijf overleeft. Voor accountants ligt hier de kans én de plicht om niet alleen te meten, maar ook te begeleiden.

Winst is papier, cash is realiteit

Een ondernemer kan met trots een winst van 100.000 euro rapporteren, maar zonder cash kan hij de btw, lonen of leveranciers niet betalen. Winst is een concept, cashflow is een feit. Het is het verschil tussen overleven en overkop gaan.

Veel Belgische ondernemingen onderschatten dat onderscheid. Ze sturen op winst en verliezen uit het oog dat hun liquiditeit stilaan opdroogt. Accountants kunnen hier het verschil maken: zij zien als eersten de signalen van ademnood. Hun rol is niet enkel registrerend, maar ook preventief en adviserend.

Een eenvoudig gesprek verandert al veel. Niet: “U hebt winst gemaakt,” maar “U hebt nog zes weken ademruimte aan uw huidige kasritme.” Die verschuiving van denken in cijfers naar denken in tijd maakt het verschil tussen achteraf verklaren en vooraf voorkomen.

Drie stromen, één ademhaling

Cashflow ontstaat uit drie bronnen die samen de financiële ademhaling vormen:

• Operationele cashflow. De geldstromen uit de dagelijkse werking: verkopen, leveranciers, lonen, belastingen. Dit toont of het hart van de onderneming gezond klopt.
• Investeringscashflow. De uitgaven en ontvangsten verbonden aan vaste activa, zoals machines, gebouwen of overnames. Een negatieve investeringsstroom kan goed nieuws zijn: het bedrijf bouwt aan zijn toekomst.
• Financieringscashflow. Leningen, kapitaal, dividenden en aflossingen. Dit vertelt hoe het bedrijf zijn groei financiert en hoe het met schulden omgaat.

Samen vormen ze het verhaal achter de cijfers. Een onderneming met positieve operationele cashflow maar negatieve investeringscashflow groeit gezond. Een bedrijf met negatieve operationele en positieve financieringscashflow leeft op krediet. Voor accountants is dit het vertrekpunt om cliënten te leren denken in stromen, niet in statische cijfers.

Waarom winst niet volstaat

Uit faillissementsstatistieken blijkt dat het merendeel van de Belgische bedrijven die stoppen, niet verlieslatend waren; ze hadden gewoon geen geld meer. Te veel voorraad, te trage klanten, te veel vooruitbetalingen: het zijn onzichtbare lekken die de kas leegzuigen.

Cashflow is de vroegste graadmeter van continuïteit. Ze toont of de onderneming in staat is haar verplichtingen te dragen en investeringen te financieren zonder zich te verslikken. Zodra de kasstroom stokt, volgt een kettingreactie: leveranciers worden wantrouwig, banken terughoudend, medewerkers ongerust.

Daarom is de kasstroomanalyse geen formaliteit, maar een vorm van risicobeheer.

Werkkapitaal: de stille lekken

De meeste kasproblemen ontstaan in het werkkapitaal: de middelen die vastzitten bij klanten, voorraden en leveranciers. Het zijn geen spectaculaire fouten, maar trage lekken die de onderneming verzwakken.

De sleutel ligt in drie ratio’s:

• DSO (Days Sales Outstanding): het aantal dagen dat klanten gemiddeld nodig hebben om te betalen
• DIO (Days Inventory Outstanding): het aantal dagen dat voorraad blijft liggen
• DPO (Days Payables Outstanding): het aantal dagen dat het bedrijf zijn leveranciers betaalt.

Samen vormen ze de Cash Conversion Cycle: de tijd tussen geld uitgeven en geld ontvangen. Hoe korter die cyclus, hoe beter. Een accountant kan dit tastbaar maken. Als een onderneming haar klanten tien dagen sneller laat betalen, levert dat bij een jaaromzet van één miljoen euro onmiddellijk ongeveer 27.000 euro extra beschikbare cash op.

Praktijkvoorbeeld: de aannemer die stikte in succes

Een bouwbedrijf uit Oost-Vlaanderen had volle orderboekjes en mooie winsten, maar kreeg plots moeite om lonen te betalen. De oorzaak: klanten betaalden pas na oplevering, terwijl materialen en onderaannemers vooraf moesten worden betaald.

De accountant maakte een cashflowmodel per werf, met het verwachte ritme van uitgaven en ontvangsten. Er werd een voorschotfactuur van 30% ingevoerd, en leveranciers gingen akkoord met betaling na zestig dagen.

Binnen zes maanden was de kaspositie gestabiliseerd.

Cashflowplanning: van reflex naar routine

Cashflowplanning hoeft niet complex te zijn. Een eenvoudig overzicht van het beginsaldo en de verwachte ontvangsten en uitgaven per maand volstaat om de bewustwording op gang te brengen.

Belangrijk is de discipline. Een maandelijkse herziening van de planning maakt patronen zichtbaar: btw-pieken, seizoensverschillen, traag betalende klanten. De accountant kan dit als vast agendapunt inbouwen: een kort cashflowoverleg bij elk kwartaalrapport. Na enkele maanden verschuift het gesprek vanzelf van “waarom is het gebeurd?” naar “wat doen we volgende maand?” Dat is de stap van boekhouding naar begeleiding.

Scenario’s, buffers en stresstests

Geen enkele planning klopt volledig. Daarom werken ervaren accountants met drie scenario’s:

• Optimistisch: betalingen verlopen vlot, kosten blijven stabiel
• Realistisch: alles volgens plan
• Voorzichtig: vertragingen en onverwachte uitgaven.

Door die scenario’s naast elkaar te leggen, ontstaat inzicht in kwetsbaarheid. Een bedrijf dat in het voorzichtige scenario na zestig dagen zonder cash zit, weet wat het te doen staat: snellere inning, kredietlijn of investering uitstellen. Daarnaast is het verstandig om een kasbuffer op te bouwen, bijvoorbeeld één maand vaste kosten. Bedrijven die dat doen, overleven crisissen met meer rust.

Sommige accountants voegen er vandaag stresstests aan toe: wat gebeurt er bij 10% omzetdaling, of wanneer een klant niet betaalt? Door zulke simulaties wordt veerkracht concreet.

Praktijkvoorbeeld: de digitaliserende kmo

Een Luikse drukkerij besliste om te investeren in digitale printers. De investering van 250.000 euro zou op termijn kosten besparen, maar de aflossing van de lening drukte de kas. De accountant stelde voor om een leasingformule te gebruiken in plaats van een klassieke lening, zodat de uitgaven gespreid werden over de levensduur van de machines.

Daarnaast werd de facturatie versneld: facturen gingen nu de dag van levering de deur uit in plaats van wekelijks. Na zes maanden bleek de onderneming haar kaskrediet 40% minder te gebruiken, ondanks de nieuwe toestellen.

De menselijke kant van liquiditeit

Cashflowgesprekken zijn zelden neutraal. Voor ondernemers staat geld gelijk aan zekerheid. Een lege rekening voelt als falen, ook al is het tijdelijk. Een accountant die dat begrijpt, brengt rust. Hij vertaalt cijfers niet naar paniek, maar naar perspectief: “U hebt geen structureel probleem, enkel een timingprobleem.” Door empathie te koppelen aan duidelijke actiepunten, bouwt hij vertrouwen.

In dat vertrouwen schuilt de basis van adviesrelaties op lange termijn.

Financiering als instrument, niet als reflex

Wanneer de kas krap wordt, is de reflex om te lenen. Maar financiering werkt pas goed als ze past bij de aard van de uitgaven. De accountant kan zijn cliënt helpen de juiste match te maken:

• Kaskrediet: voor seizoensschommelingen
• Leasing: voor investeringen in machines of voertuigen
• Factoring: om snel geld vrij te maken uit openstaande facturen
• Langetermijnkrediet: voor structurele groei.

Door financiering te koppelen aan het ritme van de kas, blijft de onderneming veerkrachtig. De accountant wordt de brug tussen ondernemer en bankier – iemand die vertrouwen wekt aan beide kanten.

Praktijkvoorbeeld: de start-up met groeipijn

Een Brusselse technologiestart-up haalde een grote klant binnen, goed voor 400.000 euro omzet. De betalingstermijn was echter negentig dagen, terwijl het bedrijf zijn ontwikkelaars maandelijks moest betalen.

De accountant berekende dat de onderneming gedurende drie maanden 180.000 euro moest voorfinancieren. Samen met de bank werd een tijdelijke kredietlijn van 200.000 euro onderhandeld, gekoppeld aan de facturen van die klant.

Tegelijk werd het businessmodel herzien: nieuwe contracten omvatten een voorschot van 30%. De start-up groeide verder zonder nog één dag kasstress.

Fiscaliteit en kasdruk

In België wordt liquiditeit vaak beïnvloed door fiscale verplichtingen. De btw-afdracht is daar het bekendste voorbeeld van: ondernemers moeten vaak btw betalen vóór ze hun geld ontvangen. Voor kmo’s met lange betalingstermijnen kan het btw-stelsel op ontvangstbasis een levenslijn zijn.

Ook de timing van de vennootschapsbelasting vraagt aandacht. Een accountant die die momenten in de cashplanning integreert, voorkomt stress en vermijdt dat men op het laatste moment financiering moet zoeken. Fiscaliteit is dus geen apart hoofdstuk, maar een structureel onderdeel van de kasstrategie.

Technologie versterkt advies

Digitalisering maakt cashflowbeheer eenvoudiger dan ooit. Boekhoudpakketten als Silverfin, Exact Online, Yuki of Odoo bieden realtime dashboards. Ze koppelen boekhouding, bank en rapportering, waardoor de accountant snel trends ziet. Sommige software voorspelt zelfs toekomstige tekorten op basis van historisch betaalgedrag. Maar technologie kan de accountant niet vervangen, enkel versterken.

Een waarschuwing op het scherm krijgt pas waarde als de accountant uitlegt waarom ze verschijnt en wat eraan te doen is. De toekomst ligt in hybride advies: cijfers uit software, interpretatie door mensen.

Gedrag, gewoonte en cultuur

De grootste uitdaging in cashflowbeheer is vaak menselijk gedrag. Ondernemers stellen facturatie uit, houden te veel voorraad aan “voor het geval dat”, of betalen leveranciers te snel “uit fatsoen”.

De accountant kan helpen deze gewoonten te doorbreken:

• Stel facturen onmiddellijk op
• Automatiseer herinneringen
• Durf betalingstermijnen te benutten.

Kleine gedragsaanpassingen maken een groot verschil. Een klant die twee weken sneller factureert, verbetert zijn kaspositie structureel zonder meer te verkopen. Wanneer cashflow deel wordt van de bedrijfscultuur, groeit veerkracht vanzelf.

De accountant als financiële mentor

De moderne accountant is geen cijferaar, maar een financiële mentor. Hij helpt cliënten niet alleen hun cijfers te begrijpen, maar ook hun gedrag te sturen. Door regelmatige gesprekken over kasstromen, scenario’s en buffers wordt hij vertrouwenspersoon in plaats van leverancier van cijfers.

Sommige kantoren bieden vandaag vaste “cashflow-abonnementen” aan: maandelijkse opvolging, rapportering en advies. Cliënten ervaren dat als geruststellend: iemand kijkt mee, niet achteraf maar onderweg.

Dat model past perfect in de evolutie van het beroep: van compliance naar continu advies.

Naar duurzaam ondernemerschap

Cashflow lijkt een kortetermijninstrument, maar ze bepaalt het langetermijnsucces. Een onderneming met stabiele kasstromen kan investeren in innovatie, duurzaamheid en personeel. Wie voortdurend balanceert op de rand van tekorten, durft dat niet.

Daarom hoort cashflow bij duurzaam ondernemen. Ze vormt de financiële basis onder elke ESG-strategie: zonder zuurstof geen toekomst.

De toekomst van het beroep

De komende jaren zal de rol van accountants verder evolueren naar die van strategisch adviseur. Automatisering neemt administratief werk over, maar interpretatie en begeleiding blijven menselijk. Cashflowadvies past perfect in dat nieuwe profiel. Het combineert kennis van cijfers, begrip van mensen en inzicht in bedrijfsmodellen. Accountants die dit omarmen, versterken niet enkel hun cliënten, maar ook de relevantie van hun eigen beroep.

In de digitale wereld van vandaag is het niet het snelste kantoor dat wint, maar het kantoor dat rust brengt in een zee van data. Cashflow is daarvoor het ideale ankerpunt.

Conclusie: de adem van de onderneming

Cashflow is geen cijfer, maar een levensstroom. Ze bepaalt of een onderneming kan blijven ademen, groeien en investeren. De accountant is de bewaker van die ademhaling – de gids die cijfers omzet in zuurstof.

Door cashflow centraal te stellen in hun advies, helpen accountants hun cliënten niet alleen overleven, maar ook rust vinden in hun financiële ritme. De resultatenrekening vertelt wat geweest is, maar de kasstroom vertelt wat nog kan. En precies daar, tussen realiteit en toekomst, ligt de ware meerwaarde van het beroep.

Dimitri Thijskens

​​Deze tekst werd ook gepubliceerd in het ITAA-zine van het ITAA.