Over de sociaalrechtelijke positie van platformwerkers heb ik het al gehad op dit forum: zijn zij werknemers of zelfstandigen? Het is een vraag die natuurlijk veel verder gaat dan de fietsbezorgers van Uber.

Ex Occidente Lux?

 In Californië is er nu sinds vorig jaar een wet die aan die discussie over “het geslacht van de engelen”, lees: de rechtspositie van de werkenden, een einde wilde maken.

Voor wie dacht dat Titel XIII van de Programmawet (I) van 27 december 2017 een complexe aanduiding is van de Arbeidsrelatieswet: in Californië gaat het om Chapter 296 van de Assembly Bill No. 5, an act to amend Section 3351 of, and to add Section 2750.3 to, the Labor Code, and to amend Sections 606.5 and 621 of the Unemployment Insurance Code, relating to employment, and making an appropriation therefor.

ABC-wet

Korneel Delbeke spreekt in bovenstaand artikel in De Standaard over “de wet op de gigeconomie”. In Californië kort men Assembly Bill No. 5 af als AB N°5. ABC-wet lijkt mij echter een betere keuze.

De nieuwe Section 2750.3 (a) (1) van de Labor Code luidt, in vrije vertaling, inderdaad als volgt:

“Een persoon die werkkracht of diensten tegen vergoeding levert, wordt beschouwd als een werknemer en niet als een onafhankelijke contractant, tenzij de entiteit die hem inhuurt, aantoont dat aan alle onderstaande voorwaarden is voldaan:

(A)       De persoon is vrij van de controle en de leiding van de inhurende entiteit in verband met de uitvoering van het werk, zowel volgens de overeenkomst als volgens de feitelijke uitvoering van het werk.

(B)       De persoon voert werkzaamheden uit die buiten de gewoonlijke ondernemingsactiviteiten van de inhurende entiteit vallen.

(C)       De persoon is gewoonlijk werkzaam in een onafhankelijk gevestigde onderneming, beroep of bedrijf van dezelfde aard als datgene dat betrokken is bij de verrichte werkzaamheden”.

Men noemt dat de ABC-test.

Zeg niet alleen A…

De eerste voorwaarde is het criterium gezag, dat ook terug te vinden is in de Belgische Arbeidsrelatieswet^*:

• na de wil van de partijen zijn de vrijheid van organisatie van de werktijd en het werk en de mogelijkheid een hiërarchische controle uit te oefenen, de algemene criteria die het mogelijk maken het bestaan of de afwezigheid van een gezagsband te beoordelen (art. 333, § 1);
• de effectieve uitvoering van de overeenkomst is van even groot belang als de gekozen aard van de arbeidsrelatie (art. 331)

maar ook B en C

Vereisen, zoals de Californische wet, dat om geen werknemer te zijn ook voldaan is aan de twee andere criteria van de ABC-formule, moet onvermijdelijk tot een bloedbad leiden onder de zelfstandigen: al wie meewerkt aan de gewone activiteiten van de onderneming (A) en al wie geen andere opdrachtgevers heeft (B) is een werknemer.

Het daarbij laten zou leiden tot “salarisatie” van een groot deel van de beroepsbevolking. Zouden de Democraten dan toch communisten zijn?

Hoewel Californië bestuurd wordt door een Democratische gouverneur, iedereen werknemer maken willen ze ook daar niet: ondanks de temperaturen wordt ook in Californië de soep niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend.

Afwijkingen

Vooreerst staat de wet de rechters toe “in bijzondere omstandigheden” te oordelen dat de ABC-test niet kan en dus ook niet moet worden toegepast (Section 2750.3. (a) (3)).

Voorts moet de ABC-test niet worden toegepast op een hele reeks beroepen, waaronder beoefenaars van vrije beroepen, ingenieurs, accountants, handelsagenten en vissers (met een referendum over “proposition 22” willen de initiatiefnemers App-Based Drivers toevoegen aan de lijst van de uitzonderingen). De wet voorziet bovendien in heel wat algemener geformuleerde uitzonderingen voor allerlei dienstverleners, zij het dat die dan moeten voldoen aan een hele reeks voorwaarden (Section 2750.3. (b, c, d, e, f, g, h, i en j) ). De ellenlange opsomming van de afwijkingen en voorwaarden doet sterk aan Belgische wetgeving denken.

Will it drip in Belgium when it rains in California?

Toch vind ik niet dat de Californische Assembly Bill No. 5 een voorbeeld kan zijn voor België.

Vooreerst hanteert de wet onder de A van de ABC-test nog altijd het criterium “gezag”. Wanneer komt er eindelijk een einde aan het gezaag over gezag. Gezag blijft zelfs met de criteria van de Arbeidsrelatieswet vaag en een achterhaald criterium: ook wie in een arbeidsverhouding zonder gezag voor een ander werkt, heeft recht op een degelijke relationele en socialezekerheidsbescherming.

Bovendien ondergraaft de lange lijst van afwijkingen van de ABC-formule waarin de Assembly Bill No. 5 voorziet, het principe dat die formule vooropzet: wie tegen vergoeding voor een ander werkt, is werknemer.

Dat principe is overigens het belangrijkste bezwaar dat ik tegen de formule heb: ze vertrekt van een veralgemening, een vermoeden van arbeidsovereenkomst. De Belgische wet doet dat uitdrukkelijk niet door de Arbeidsrelatieswet niet in de Arbeidsovereenkomstenwet te incorporeren en de vrije keuze van de partijen voorop te zetten (art. 331 Arbeidsrelatieswet).

Neen, goudkoorts zal ik van de Californische wet niet krijgen.

^*Ik blijf in die afkorting het meervoud gebruiken, want

• er zijn verschillende soorten arbeidsrelaties
• het opschrift van Titel XIII van de Programmawet (I) van 27 december 2017 is “Aard van de arbeidsrelaties”
• de afkorting van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten is toch ook Arbeidsovereenkomstenwet en niet Arbeidsovereenkomstwet?
• het enkelvoud Arbeidsrelatiewet geeft te veel de indruk dat een arbeidsovereenkomst dé arbeidsrelatie bij uitstek moet zijn.

Willy van Eeckhoutte

Lees meer van deze auteur!