COVID-19 heeft een rechtstreekse impact op ons dagelijks leven. In navolging van onze eerdere artikels (over de impact op vermogensplanning in het algemeen en specifiek op schenkingen) gaan we in dit artikel dieper in op de gevolgen van dit virus op het opstellen van een zorgvolmacht.

Waarover gaat het?

Met een zorgvolmacht regelt u hoofdzakelijk uw vermogensrechtelijke belangen voor wanneer u die niet meer zelf kan of mag uit te oefenen.

De volmacht stelt uw lasthebber (vaak uw partner en/of kinderen) in staat om bijvoorbeeld betalingen te doen en uw bankzaken te regelen wanneer u dit zelf niet meer kan.

Sinds kort kan u ook enkele persoonlijke zaken opnemen in uw zorgvolmacht, waardoor uw lasthebber deze zaken kan uitvoeren in geval van ziekte of ongeval. Zo kan u bijvoorbeeld de wens uitdrukken om zo lang mogelijk thuis verzorgd te worden, bijvoorbeeld door aanpassing van uw woning aan uw verzorging en comfort. Indien dit niet meer mogelijk is, kan u reeds uw voorkeur uitspreken voor de opname in een bepaald rust- en verzorgingsinstelling. U kan uw lasthebber ook de mogelijkheid bieden om, indien dit ooit nodig zou zijn, de toegang tot uw woning te beperken of te controleren (bv. quarantaine) waarbij uw thuisverzorging en comfort intussen toch kunnen worden gegarandeerd.

Maar er is meer: de zorgvolmacht kan ook gebruikt worden in het kader van successieplanning doordat het bijvoorbeeld toelaat om nog (verder) te schenken aan de kinderen of om uw huwelijkscontract later fiscaal te optimaliseren.

De ruime mogelijkheden maken van de zorgvolmacht een instrument dat vrijwel steeds deel uitmaakt van een gebalanceerde vermogensplanning.

Notariële zorgvolmacht

In de praktijk wordt een zorgvolmacht vaak opgesteld door een adviseur en notarieel verleden in de fysieke aanwezigheid van de lastgever, de lasthebber(s) en de notaris.

Als gevolg van het uitbreken van COVID-19 was het echter lastig om nog een fysieke afspraak bij een notaris te maken. Daarnaast merken wij dat sommige cliënten ook zelf liever thuis willen blijven om alle risico’s te vermijden.

Om die reden is er intussen een wetsvoorstel goedgekeurd dat het voor notarissen mogelijk maakt om zorgvolmachten digitaal en op afstand te verlijden. De partijen verschijnen (letterlijk) voor de notaris via videoconferentie en de notaris gaat hun identiteit na via hun elektronische identiteitskaart of hun digitale Itsme ID. Tijdens de videoconferentie wordt de zorgvolmacht toegelicht door de notaris en vervolgens digitaal ondertekend door iedereen.

Deze nieuwigheid is een primeur voor het Belgische notariaat: voor het eerst kan een notariële akte volledig digitaal op afstand verleden worden, zonder dat er gewerkt wordt met een volmacht. Het is hierbij niet belangrijk waar de lastgever zich bevindt (thuis, zieken- of rusthuis, binnen- of buitenland), zolang hij/zij zich maar digitaal kan identificeren en digitaal kan ondertekenen.

Deze nieuwe mogelijkheid is intussen effectief in werking getreden op de dag van de publicatie in het Belgisch Staatsblad. Het gaat hier voorlopig enkel om authentieke volmachtakten in gedematerialiseerde vorm die zullen worden bewaard in de Notariële Aktebank. Laat ons hopen dat deze crisismaatregel een goede testcase zal zijn, zodat dit in de toekomst hopelijk voor alle akten mogelijk zal worden.

Onderhandse zorgvolmacht

Op korte termijn wordt het dus mogelijk om notariële zorgvolmachten digitaal te ondertekenen zonder dat u hiervoor uw huis moet verlaten.

In afwachting hiervan of als alternatief hiervoor blijft het nog steeds mogelijk om een onderhandse zorgvolmacht op te maken. De opmaak van deze zorgvolmacht kan u perfect via telefoon of videoconferentie met uw adviseur bespreken. U kan vervolgens uw onderhandse zorgvolmacht zelf opstellen en ondertekenen. (Dat hoeft niet handgeschreven te zijn zoals bij een eigenhandig testament wel het geval is.) Vervolgens kan u, zoals hieronder omschreven, uw zorgvolmacht laten registreren bij het vredegerecht van uw verblijfplaats. Deze registratie in het Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten (CRL) is noodzakelijk en dient tijdig te gebeuren, met andere woorden voordat de lastgever wilsonbekwaam wordt.

Men kan enkel een “voor eensluidend verklaard afschrift” van een onderhandse zorgvolmacht registreren. Hiervoor moet een gemeentelijke ambtenaar eerst de echtheid van uw handtekening nagaan door middel van een zogenaamde legalisatie of wettiging hiervan. Dit gebeurt via een vergelijking van de handtekening met deze op uw identiteitskaart. De ervaring leert ons dat het in de praktijk geen probleem is om deze formaliteit door iemand anders (bijvoorbeeld uw partner) te laten uitvoeren, doch hiervoor zal u uw identiteitskaart en een volmacht moeten verstrekken aan deze persoon. U stemt dit best even op voorhand af met de bevoegde ambtenaar.

Ten slotte moet de beperkte kostprijs voor de registratie op voorhand betaald worden aan het vredegerecht (via overschrijving), waarna het voor eensluidend verklaard afschrift van de zorgvolmacht op de griffie van het vredegerecht kan worden neergelegd met het oog op de tijdige registratie.

Wij willen er wel op wijzen dat de mogelijkheden van een onderhandse zorgvolmacht beperkter zijn dan een notariële zorgvolmacht: men kan bijvoorbeeld geen onderhandse volmacht geven voor transacties met onroerend goed (bv. verkoop of aankoop) of voor plechtige contracten (bv. huwelijkscontract).

Op deze manieren (digitaal of onderhands) is het in deze tijden toch mogelijk om een geldige zorgvolmacht op te maken zonder dat de lastgever persoonlijk de woning moet verlaten.

Intussen wensen wij u opnieuw veel goede moed en doorzettingsvermogen tijdens de lockdown. Stay safe and take care!

Cazimir