De pandemie, de oorlog in Oekraïne en de stijgende energie- en transportprijzen worden alsmaar sterker voelbaar in de bouwsector. Hoeft u als aannemer dit lijdzaam te ondergaan of zijn er mogelijkheden om een deel van de prijsstijgingen door te rekenen aan uw klant?

Prijsherzieningsclausule

De prijs is een essentieel onderdeel van de overeenkomst waardoor u deze bij lopende overeenkomsten niet zomaar eenzijdig kan veranderen.

Een aanpassing kan in principe enkel als in de overeenkomst een prijsherzieningsclausule is opgenomen. Hoewel er tussen ondernemingen contractsvrijheid geldt, dient een dergelijke clausule te voldoen aan een aantal voorwaarden zodat ze geldig zou zijn. De prijs moet eerst en vooral steeds bepaald of bepaalbaar zijn, zo ook wanneer er een prijsherzieningsclausule wordt opgenomen. Louter de vermelding “de aannemer kan zijn prijs te allen tijde aanpassen in functie van de economische omstandigheden” is bijvoorbeeld ongeldig. De klant kan hier niet inschatten hoe de prijs zal stijgen, of dalen.

Een geldige clausule moet bovendien ook voldoen aan de volgende vereisten:

• De prijsherziening dient wederkerig te zijn. Met ander woorden, zowel een prijsstijging als een prijsdaling is mogelijk;
• Er moeten objectieve parameters gehanteerd worden: de aannemer moet duidelijk aangeven op grond van welke parameters de prijs kan wijzigen;
• De prijsherziening mag maximaal op 80% van de oorspronkelijk bepaalde prijs worden toegepast;
• Enkel de reële kosten mogen in rekening gebracht worden én deze dienen hun werkelijk aandeel in de kostprijs te vertegenwoordigen;
• De prijsherziening mag niet louter gekoppeld worden aan een vaste index zoals de consumptieprijsindex of de gezondheidsindex.

In veel gevallen wordt de oorspronkelijke prijs aangepast in functie van de materiaalprijzen en personeelskosten. Daarbij wordt een correctiecoëfficiënt toegepast die volgt uit een vooraf bepaalde index, zoals bijvoorbeeld de ‘Mercuriale’ (officieel “Index I 2021”) of de referte-uurlonen van Agoria.

Als een bouwproject onder de Wet Breyne valt, geldt bovendien een specifieke prijsherzieningsclausule. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen de prijs van de grond en de prijs van de werken. De herziening van de prijs kan geen betrekking hebben op de prijs van de grond. Daarnaast kan, net zoals hierboven vermeld, de prijsherziening slechts betrekking hebben op 80% van de oorspronkelijke prijs. De parameters die in rekening kunnen worden gebracht zijn de schommelingen van de arbeidskosten en de schommelingen van de materiaalprijzen. Bovendien kan de herziening van de arbeidskosten maximaal 50% van de prijs van de werken inhouden.

Imprevisie

Betekent dit dat u niets kan doen als u geen prijsherzieningsclausule heeft opgenomen? Niet helemaal. Wanneer u geen prijsherzieningsclausule heeft opgenomen en de werken worden uitgevoerd tegen een vaste prijs, kan u controleren of uw contract met uw klanten een zogenaamde ‘imprevisieclausule’ of ‘hardship-clausule’ bevat. Dergelijke clausule stelt dat als er zich onvoorzienbare omstandigheden voordoen waardoor de uitvoering van de overeenkomst aanzienlijk zwaarder (maar niet onmogelijk) wordt voor een partij tegenover de economische situatie op het ogenblik van het sluiten van de overeenkomst, de partijen opnieuw zullen onderhandelen over de prijs en de uitvoering van de overeenkomst. Dit principe moet echter ook contractueel opgenomen zijn, als u dit wil kunnen toepassen.