De Belgische gevangenissen kennen sinds lange tijd een overbevolking. Om dat terug te dringen, zet vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne onder meer in op het overplaatsen van niet-Belgische gedetineerden naar hun land van herkomst. Daar zitten ze verder hun straf uit. Het voorbije jaar werd een recordaantal gedetineerden teruggebracht. Met 91 overbrengingen bevindt ons land, ondanks een relatief kleinere gevangenispopulatie, zich ook bij de Europese top in absolute cijfers.

Sinds 2013 is het mogelijk om niet-Belgische veroordeelden zonder hun toestemming terug te sturen naar hun land van herkomst. Het gaat om gedetineerden die geen verblijfsrecht hebben in België. Voorheen werden overbrengingen gewoonlijk alleen op verzoek van de gedetineerde uitgevoerd.

De FOD Justitie screent de gevangenispopulatie proactief om zelf overplaatsingsprocedures in te leiden, al dan niet met instemming van de gedetineerde.

Zo’n 40% van de betrokken gedetineerden is bereid tot samenwerking. Wanneer het gaat om een procedure zonder toestemming, zien we dat uiteindelijk de meeste gedetineerden meewerken omdat zij inzien dat hun sociale re-integratie en toekomst in hun land van herkomst ligt. Er is slechts een fractie van de veroordeelden die alle mogelijke middelen aanwendt om overbrenging te voorkomen. Het bevel om het land te verlaten vóór de opening van een overdrachtszaak wordt zelden aangevochten.

Overbrengingen vinden hoofdzakelijk plaats tussen landen van de Europese Unie en in minder mate met derde landen die zijn toegetreden tot het Europees Verdrag van 21 maart 1983 inzake de overbrenging van gevonniste personen tussen staten.

Recordjaar

In 2019 stond België op de vierde plaats achter Oostenrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk, met 86 overbrengingen. Na een vertraging in 2020 als gevolg van de coronamaatregelen, konden de transfers in een gestaag tempo worden hervat. Zo werden er in 2021 91 niet-Belgische gedetineerden overgeplaatst, waarmee het record van 2019 werd gebroken. De landen waarnaar de meeste overbrengingen werden uitgevoerd zijn Nederland, Frankrijk, Roemenië, Polen, Bulgarije en Italië.

Voordeel van overbrenging

Deze overdrachten verminderen niet alleen de druk op de overbevolking in onze gevangenissen, maar hebben zowel voor justitie als de betrokken veroordeelde verschillende andere voordelen. We illustreren dit met een voorbeeld van een EU-onderdaan. Midden 2018 werd hij veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf en in 2020 tot nog eens twee jaar. Begin 2021 overgebracht naar zijn land van herkomst.

• Strafbare feiten:  poging moord en opzettelijke slagen en verwondingen
• Duur van de resterende straf: minstens acht jaar.
• Een besparing voor justitie van 55.000 euro per jaar dat de betrokkene niet in een Belgische cel moet uitzitten.

De betrokkene werd zonder zijn instemming overgebracht naar zijn land van herkomst.

Trend verderzetten

Het record aan overbrengingen dit jaar is deels te wijten aan de ingehaalde corona achterstand van het jaar 2020. Toch wil vice-eersteminister en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne conform het regeerakkoord inzetten op meer overbrengingen door meer gedetineerden proactief te screenen en procedures voor overbrenging op te starten.

Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie:

We zien erop toe dat buitenlanders die hier misdrijven plegen vervolgd worden en hun straf uitzitten. Nog beter is het als ze die straf uitzitten in het land van herkomst en niet op kosten van de Belgische belastingbetaler. Hoewel we bij de Europese top behoren qua overbrengingen willen we hier nog meer op inzetten. Het komt trouwens ook de gedetineerde ten goede zodat hij of zij kan re-integreren in het land van herkomst.