Gegeven is gegeven, is het adagium bij schenkingen. Alle schenkingen – behalve deze aan uw huwelijkspartner – zijn onherroepelijk. De wet bepaalt dat een schenking niet kan worden teruggedraaid, behalve wegens het niet vervullen van de voorwaarden of ondankbaarheid tegenover de schenker. De wet somt vervolgens op wat er allemaal onder ‘ondankbaarheid’ valt.
Het moet gaan om een aanslag op het leven van de schenker, een begiftigde die zich schuldig maakt aan misdrijven of grove beledigingen tegenover de schenker of een weigering om een schenker in financiële nood levensonderhoud te verschaffen. Een rechtbank zal oordelen of de feiten voldoende ernstig zijn. Een vertroebelde relatie of het verbreken van het contact is geen reden om een schenking ongedaan te maken’.
Wie toch enige zekerheid wil inbouwen, kan ontbindende voorwaarden aan de schenking koppelen. ‘Als de schenker een garantie wil dat de begiftigde niet op het slechte pad raakt en daardoor de schenking verbrast, kan daartoe een clausule in de schenkingsakte worden opgenomen. Zo’n clausule is vrij gebruikelijk. Daarbij wordt bepaald dat de schenking ongedaan kan worden gemaakt als de begiftigde drugs-, alcohol- of gokverslaafd raakt, in een sekte treedt of een strafrechtelijk misdrijf pleegt, met uitzondering van een verkeersdelict.
En wat als de begiftigde toch op het slechte pad raakt? In dat geval wordt de schenking ontbonden en moet het geschonkene worden teruggegeven. Als dat geschonkene niet meer in die vorm bestaat – bijvoorbeeld een appartement is intussen verkocht – moet de waarde worden teruggegeven.
Een ontbinding van een schenking gebeurt nooit automatisch. De schenker moet de ontbinding expliciet vragen. Hij heeft daar niet ongebreideld de tijd voor, maar moet de ontbinding vragen binnen de in de schenking vastgelegde termijn – bijvoorbeeld vier maanden – nadat hij kennis kreeg van de feiten.
Wat zijn de mogelijkheden bij een testament?
Een schenker kan na een schenking de verdere levenswandel van de begiftigde opvolgen. Dat kan niet met een testament, waar de erfgenaam het vermogen per definitie slechts na het overlijden in handen krijgt. Je kunt wel een spreekwoordelijke stok achter de deur houden met een boeteclausule. Je werkt in je testament bijvoorbeeld een verdeling uit, en bepaalt dat als een kind daar niet mee akkoord gaat, dan zijn of haar erfdeel wordt beperkt tot het wettelijk voorbehouden deel, in het vakjargon het reservataire deel.
Volgens de wettelijke regels maken alle kinderen samen aanspraak op minstens de helft van de nalatenschap van een ouder. Een beperking tot het minimumdeel betekent tot een kwart bij twee kinderen en een zesde bij drie kinderen.
Zo’n boeteclausule kan bijvoorbeeld worden gebruikt bij een vermogen dat nog voor welbepaalde tijd vastzit en waarover je dus niet onmiddellijk kunt beschikken, zoals de deelbewijzen van een maatschap. Ofwel neemt de erfgenaam daar vrede mee en wacht hij tot hij erover kan beschikken, ofwel gaat hij voor het onmiddellijke gewin, maar krijgt hij minder..
Zeer waardevol artikel.
Misschien toevoegen dat beschikbaar deel (als je kinderen hebt) “strikt genomen” niet is: de helft van je vermogen (= wat je op ogenblik van overlijden bezit), maar de helft van: vermogen PLUS de al verrichte schenkingen min de schulden.
Daarvan moet je dan de al verrichte schenkingen aftrekken (want daarover heb je al beschikt) om te weten waarover je nog beschikt.
In haast alle artikels (door notarissen e.a.) vind je “beschikbaar is helft van je vermogen”. “Anders is het te moeilijk voor het publiek” zeggen ze dan wel eens, maar zo moeilijk is het voormelde toch niet, en je weet dan duidelijk waar je aan toe bent.