Onderstaande bijdrage van Alex Tallon verscheen eerder in nummer 2021/1 van het tijdschrift Today’s Lawyer. Raadpleeg hier de abonnementsvoorwaarden.

Vroeger wensten de beoefenaars van vrije beroepen, en al zeker de advocaten, zich in geen geval te vereenzelvigen met kooplieden. Dat was zelfs een belediging. Mijn (Franstalige) stagemeester liet zich al eens ontvallen: “Je n’aime pas les curateurs, ce sont des commerçants”. Dit vond ik toen al wel ver gezocht, maar het toont de tijdsgeest aan. Nog niet zo lang gelden spraken we enkel over ereloonstaten, en schuwde men de term ‘factuur’. Deze tijd is definitief voorbij.

Advocaten zijn, zoals alle beoefenaars van vrije beroepen, ondernemers geworden. Zij zijn onderworpen aan het Wetboek Economisch Recht. Maar hierin is nog steeds plaats voor de deontologie en voor ethisch ondernemerschap. Het maakt deel uit van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de advocaat.

Die maatschappelijke verantwoordelijkheid kan niet losgekoppeld worden van de uitdagingen die de maatschappij in haar geheel moet overwinnen. De klimaatcrisis bijvoorbeeld en de rechtvaardige omschakeling van onze maatschappij om deze klimaatcrisis te overwinnen belangt ook de advocaat aan. In het vorig nummer van Today’s Lawyer heeft de voorzitter van de IBA, Horacio Bernardes Neto, hier een interessant artikel aan gewijd.

Veel kantoren hebben al aandacht niet alleen voor de wijze waarop hun dienstverlening verstrekt wordt, maar ook voor de manier waarop het kantoor bestuurd wordt. De aandacht voor de maatschappelijke uitdagingen noemt men het maatschappelijk verantwoord ondernemerschap (MVO).

Er kan bijvoorbeeld onder meer gedacht worden aan het participatief beheer, aan de transparantie die men biedt over het beleid, en dergelijke.

Het MVO heeft meerdere facetten. Men kan zich inzetten op bijvoorbeeld het ecologisch aspect, i.e. de manier waarop de activiteiten worden uitgeoefend, en aandacht hebben voor de eerbied van het milieu. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kent aldus een label ‘Ecodynamische Onderneming’. Dit label wordt verstrekt aan ondernemingen die stappen zetten om de impact van de bedrijfsactiviteit op het leefmilieu te verkleinen.

Op een meer ambitieuze wijze kan het kantoor een politiek voeren om een aantal doelstellingen van duurzaam ondernemerschap te bereiken, de zogenaamde SDG’s (Sustainable Development Goals of duurzame ontwikkelingsdoelstellingen). Ook de IBA (International Bar Association) dringt aan in haar Climate Crisis Statement van mei 2020 op de noodzaak dat de advocaten deze SDG’s niet alleen steunen, maar ook toepassen.

Waarover gaat het?

De SDG’s werden formeel aangenomen in september 2015 door de algemene vergadering van de Verenigde Naties (VN). De bedoeling is dat gedurende de komende 15 jaar 17 SDG’s, die gekoppeld worden aan 169 targets of subdoelstellingen, een actieplan vormen om de mensheid te bevrijden van armoede en de planeet terug op koers richting duurzaamheid te plaatsen. Ze hebben een economisch, sociaal en ecologisch aspect. Ze geven mondiaal richting aan de manier waarop uitdagingen als armoede, onderwijs en de klimaatcrisis moeten worden beantwoord.

De 17 SDG’S zijn:

1. Geen armoede
2. Geen honger.
3. Goede gezondheid en welzijn.
4. Kwaliteitsonderwijs.
5. Gendergelijkheid.
6. Schoon water en sanitair.
7. Betaalbare en duurzame energie.
8. Waardig werk en economische groei.
9. Industrie, innovatie en infrastructuur.
10. Ongelijkheid verminderen.
11. Duurzame steden en gemeenschappen.
12. Verantwoorde consumptie en productie.
13. Klimaatactie.
14. Leven in het water.
15. Leven op het land.
16. Vrede, veiligheid en sterke publieke diensten.
17. Partnerschap om doelstellingen te bereiken.

Welke targets daar telkens aan gekoppeld worden, vindt men terug op de website https://www.un.org/sustainabledevelopment/ en ook op sdgs.be

Hoe kan een advocatenkantoor hiermee omgaan?

Voor de VN is het belangrijk dat iedereen zich betrokken voelt bij het bereiken van deze doelstellingen. Ze gelden dus niet enkel voor de overheid, maar ook voor elk bedrijf, iedere burger. En dus ook voor advocatenkantoren. Een kantoor dat nadenkt over zijn MVO-politiek komt dikwijls op één of andere manier terecht bij één van deze SDG-doelstellingen. Het ecodynamisch label waarvan hoger sprake stemt overeen met de SDG nr. 12: het verzekeren van duurzame consumptie- en productiepatronen.

Elk kantoor kan de lijst van deze verschillende SDG’s overlopen en beslissen een aantal doelstellingen voorop te stellen. Dit vereist de medewerking van alle leden van het kantoor, en is dus ook van aard om het groepsgevoel te verstevigen. Voor vele leden van het kantoor zal er ook een zekere fierheid ontstaan door deel uit te maken van een onderneming die zulke doelstellingen wenst te bereiken.

Het verdient weliswaar aanbeveling om niet te veel doelstellingen tegelijk na te streven, want het vergt een opvolging en moet overeenstemmen met de mogelijkheden die de omvang van het kantoor biedt. Men mag ambitie hebben, maar voorzichtig blijven waar het de opvolging van deze doelstellingen betreft en de werklast die ermee gepaard gaat.

Het moet uiteraard geen zuiver marketingtool worden, maar het is anderzijds wel van belang zichtbaarheid te geven aan zulk initiatief, door er bijvoorbeeld naar te verwijzen op de website van het kantoor. Daarenboven wordt deze zichtbaarheid ook geboden door de mogelijkheid tot registratie op de Belgische website van de SDG’s, www.sdgs.be, van de initiatieven of evenementen die georganiseerd worden rond deze thema’s.

Ten slotte kan men ook lid worden van organisaties die vernoemd worden als partners van dit initiatief. Hierdoor kunnen de ervaringen gedeeld worden en kan geleerd worden uit de initiatieven van andere ondernemingen.

Concluderend zijn advocatenkantoren ondernemingen die, gelet op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid en op hun voorbeeldfunctie, best initiatieven nemen die deze maatschappelijke rol aantonen en onderstrepen. Hiermee bewijst het kantoor dat de advocaat bekommerd is om de impact van zijn activiteit op een meer rechtvaardige en duurzame wereld.

Alex Tallon, advocaat, stichter en vennoot Miles Legal