​Sinds de uitbreiding van het flexi-jobstelsel op 1 januari 2024 is het debat in België over de economische en sociale effecten ervan opnieuw in alle hevigheid losgebarsten. Wat in 2015 begon als een gerichte maatregel om zwartwerk in de horecasector tegen te gaan, is vandaag uitgegroeid tot een arbeidsmarktinstrument dat in een brede waaier van sectoren wordt toegepast. De federale regering presenteerde flexi-jobs jarenlang als een middel om de werkgelegenheid te stimuleren en werknemers de kans te geven fiscaal voordelig bij te verdienen. Tegelijk wijzen vakbonden, academici en begrotingsexperts steeds nadrukkelijker op dat flexi-jobs een structurele druk uitoefenen op de financiering van de sociale zekerheid.

De cijfers onderstrepen die spanning. Volgens de meest recente gegevens van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) steeg het aantal flexi-jobbers in het eerste kwartaal van 2025 tot 184.360, een stijging van ongeveer 30.000 in vergelijking met hetzelfde kwartaal in 2024. De horeca blijft de absolute koploper, goed voor bijna vier op de tien flexi-jobs, maar ook de detailhandel, zorg, autosector en recreatie behoren intussen tot de sterkste groeiers. Daarmee is het systeem geen uitzonderingsmechanisme meer, maar een structureel onderdeel van de Belgische arbeidsmarkt.

Tegen die achtergrond rijst de vraag: zijn flexi-jobs een economische motor, of veroorzaken ze een financieel lek in het socialezekerheidsstelsel?

Wat is een flexi-job?

Een flexi-job is een werkgelegenheidsvorm dat aan werknemers en gepensioneerden de mogelijkheid biedt om op een voordelige manier extra bij te verdienen binnen de wettelijk toegestane sectoren. Flexi-jobs werden in 2015 in België ingevoerd als maatregel om zwartwerk tegen te gaan en waren aanvankelijk uitsluitend van toepassing op de horecasector. Ondertussen is de lijst van sectoren die in aanmerking komen sterk uitgebreid, onder meer met de autosector en de voedingsindustrie.

De aantrekkingskracht van het systeem ligt in deze combinatie van flexibiliteit en financiële voordelen. Werknemers krijgen de kans om bij te verdienen zonder dat hun inkomsten zwaar worden belast. Tegelijk profiteren werkgevers van lagere sociale bijdragen in vergelijking met traditionele contracten én kunnen ze hierdoor tegen beperkte loonkosten bijkomende arbeidskrachten inzetten.

Dit verklaart waarom het aantal flexi-jobbers in enkele jaren tijd sterk is toegenomen en waarom het systeem inmiddels wordt toegepast in sectoren die oorspronkelijk niet in het statuut vielen.

Keerzijde: druk op de financiering van de sociale zekerheid

Terwijl werkgevers voor flexi-jobs 28% werkgeversbijdragen betalen, draagt de werknemer zelf niets bij aan sociale bijdragen. Voor hen is het brutoloon gelijk aan het nettoloon. Hoewel sommige werknemers dit positief ervaren omdat ze vinden dat ze al te veel belastingen betalen, betekent het wel minder inkomsten voor onder meer gezondheidszorg, pensioenen en werkloosheidsuitkering.

Volgens financieringscijfers van het ACV leverden flexi-jobs in 2024 ongeveer 710 miljoen euro aan loon op. In de ogen van de vakbonden gaat het dan ook om misgelopen inkomsten voor de sociale zekerheid, omdat werkgevers een stuk minder sociale werkgeversbijdragen betalen op dit loon dan bij gewone werknemers. Het ACV schat dat de sociale zekerheid in 2024 zo’n 664 miljoen euro misliep. Als het systeem van flexibele werkvormen in hetzelfde tempo blijft groeien, zou dat bedrag tegen 2029 kunnen oplopen tot 1,45 miljard euro.

De budgettaire impact van de lage bijdragevoet is dan ook een vaak gehoord argument van tegenstanders in het debat over flexi-jobs. Anderzijds kan ook de vraag gesteld worden of het wenselijk is om werknemers en gepensioneerden die al minstens vier vijfde op een andere plaats werken, nogmaals te belasten omdat ze meer willen werken.

Economische noodzaak vs. solidariteit

Vervangen flexi-jobs daadwerkelijk reguliere arbeid of ondersteunen ze die net? Volgens Philippe Van Walleghem, arbeidsmarktspecialist bij werkgeversorganisatie UNIZO, zijn flexi-jobs onmisbaar op de arbeidsmarkt. Ze vangen arbeidsmarktkraptes op en laten zo duidelijk hun nut zien. De kritiek dat de sociale zekerheid daardoor fors inkomsten aan zich voorbij laat gaan, spreekt hij overtuigd tegen. Volgens hem redeneren de vakbonden verkeerd: de uren die worden verricht door flexi-jobbers zijn piekmomenten die anders niet zouden worden ingevuld, waardoor in dat geval helemaal geen sociale bijdragen zouden worden betaald. In die zin leveren flexi-jobs juist meer inkomsten op voor de sociale zekerheid. Het argument van een onevenwicht tussen flexibiliteit en solidariteit is volgens Van Walleghem dan ook ongegrond als men doorheeft dat flexi-jobs geen bedreiging zijn, maar een oplossing.

Is er een alternatief mogelijk?

De situatie roept onvermijdelijk de vraag op: kan flexibiliteit samengaan met een duurzame sociale zekerheid? Het antwoord is niet zwart-wit, maar vergt structurele keuzes.

Een eerste optie is een hervorming van het flexi-stelsel zelf: bijdragen verhogen, sociale zekerheid koppelen aan een minimum-bijdrage, of het statuut beperken tot occasioneel bijverdienen. Dat zou de solidariteit herstellen, zonder flexibiliteit volledig weg te nemen.

Een tweede optie is een breder arbeidsmarkt- en sociaal beleid: loonlasten verlagen voor klassieke contracten, fiscaliteit eenvoudiger maken, stimulansen voor vaste arbeid, en strikte regulering van flexi-jobs waar nodig (bijv. in essentiële sectoren zoals de horeca). Op die manier blijft het stelsel complementair, niet vervangend.

Er is telkens een nauwkeurige registratie van flexi‑arbeid, duidelijke statistieken over bijdragen en rechten, en regelmatige evaluatie van de impact op de sociale zekerheid nodig. Alleen met data-gedreven beleid kunnen we vermijden dat flexibiliteit omslaat in structurele kwetsbaarheid.

Conclusie

Flexi-jobs hebben onmiskenbaar bijgedragen aan de flexibilisering van de Belgische arbeidsmarkt. Ze bieden extra inkomen, beantwoorden aan personeelstekorten en geven werkgevers ademruimte. Maar met groei en populariteit komen zware maatschappelijke kosten: druk op de solidariteit, ongelijkheid tussen werknemers en een reëel gevaar voor de houdbaarheid van de sociale zekerheid.

De hamvraag is nu: willen we dat flexibiliteit de nieuwe norm wordt, of willen we dat sociale bescherming en solidariteit overeind blijven staan? Flexi‑jobs kunnen waardevol zijn, maar alleen binnen een stelsel dat evenwichtig, transparant en sociaal houdbaar is.

Als de beleidsmakers kiezen voor de huidige lijn zonder bijsturing, dreigt het Belgische model van sociale zekerheid in de toekomst ernstig onder druk te komen. Met politieke daadkracht en wetenschappelijk onderbouwde keuzes is het perfect mogelijk om flexibiliteit en solidariteit te combineren, zoals het hoort.

Kevin Sabajo en Ilayda Aydemir – Brussels Law School Consultancy