21 dec 2020 | Tax & Private equity

Een testament op maat volstaat niet langer: ook plicht tot bevraging, raadgeving en proactief optreden van notaris

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Opgelet: dit artikel werd gepubliceerd op 21/12/2020 en kan daardoor verouderde informatie bevatten.

Zeggen dat een testament nodig is als uiterste wilsbeschikking om af te kunnen wijken van de wettelijke devolutie, is een open deur intrappen. Zeggen dat een testament nog al te vaak bandwerk is, legt de vinger op de wonde. Bij de redactie van een testament horen een aantal knipperlichten. Een vlekkeloze redactie van een testament door een notaris volstaat niet langer. Hij of zij heeft ook een plicht tot bevraging, tot informatie en tot proactief handelen.

door Bart Van Den Bergh

Typisch voorbeeld: het ontervend testament

Een typisch voorbeeld is het ontervend testament tussen echtgenoten.[1] Wie zijn huwelijkspartner wil onterven nog voor – of zelfs los van – een definitief echtscheidingsscenario kan een ontervend testament opstellen. De notaris die een testament verlijdt van die aard en strekking moet de testator wijzen op het feit dat dit testament op zich onvoldoende is. De testator moet ook zelf immers een aantal stappen ondernemen: er moet een scheiding van huishoudens plaatsgrijpen gedurende zes maanden en daarnaast moet bij de rechter hetzij een echtscheidingsprocedure zijn ingeleid of minstens een afzonderlijke verblijfplaats zijn gevorderd. Indien niet aan alle cumulatieve vereisten is voldaan, zal de huwelijkspartner immers nog steeds – ondanks het testament – aanspraak kunnen maken op het wettelijke reserve.

Maar ook wie voldoet aan alle wettelijke vereisten voor het ontervend testament tussen huwelijkspartners, moet zich realiseren dat een dergelijk testament slechts een verlies oplevert van abintestaat erfrecht. Contractuele erfstellingen en eerdere uiterste wilsbeschikkingen moeten daarnaast nog uitdrukkelijk worden herroepen. Hetzelfde geldt voor eventuele schenkingen die zouden zijn gebeurd. De notaris moet hierop wijzen in het kader van zijn informatieplicht. Ook eventuele eerdere begunstigingen uit een levensverzekering moeten expliciet worden herroepen.[2] De notaris zal dan best vragen aan de testator om met diens toestemming – die een doelgebonden uitzondering impliceert op het beroepsgeheim en de discretieplicht van de notaris – de verzekeraar aan te schrijven, met de melding dat de eerdere begunstiging werd herroepen. Herroeping van de verzekeringsbegunstiging doet het recht op de verzekerde prestaties vervallen: deze herroeping is mogelijk zolang de verzekerde prestaties niet opeisbaar zijn geworden en zolang de begunstiging niet is aanvaard.[3] Een herroeping van de begunstiging gebeurt vormvrij en wordt bewezen aan de hand van een geschrift ex artikel 64 Verz.W. Dit geschrift kan een polisbijvoegsel zijn, maar ook een testament.[4] De herroeping van een begunstiging is trouwens niet mededelingsplichtig en heeft onverwijld uitwerking. De kennisgeving aan de verzekeraar is echter wel relevant in het raam van artikel 1240 BW.[5]

Het algemeen legaat

Een ander voorbeeld is het algemeen legaat. Het zou tot de gebruikelijke checklist van elke notaris moeten behoren om de testator die een algemeen legaat wenst te maken, te bevragen naar zijn intentie om ook eventuele levensverzekeringskapitalen te begrijpen die hij zou onderschreven hebben tot dit legaat.[6] In bevestigend geval kan dit geëxpliciteerd worden in het testament en zal de notaris – na hieromtrent door de testator te zijn gemandateerd – de verzekeraar ook aanschrijven met kennisgeving van de gebeurlijke herroeping van eerdere andersluidende begunstigingen opdat bij overlijden geen uitbetaling zou geschieden aan een eerder aangewezen begunstigde.[7] Feit is immers dat de herroeping van de verzekeringsbegunstiging ondubbelzinnig of zeker en vaststaand moet zijn. Dat wil zeggen dat deze moet kunnen worden afgeleid uit feiten, gedragingen of omstandigheden die voor geen andere interpretatie vatbaar zijn en die noodzakelijk de wil om te herroepen impliceren.[8] In die optiek volstaat de loutere aanstelling van een algemene legataris over de gehele nalatenschap niet en kwalificeert dit legaat dus niet als een stilzwijgende herroeping van de eerder gedane begunstiging.[9]

Bart Van Den BerghRaadsheer hof van beroep Antwerpen, vrijwillig wetenschappelijke medewerker U.Hasselt

referenties:

[1] Artikel 915bis §3 BW.

[2] Al deze bijkomende herroepingen (van eerdere testamenten, van contractuele erfstellingen en van verzekeringsbegunstigingen) kunnen perfect gebeuren in de testamentaire wilsbeschikking.

[3] Artikel 185 Verz.W.

[4] R. BARBAIX en N. CARETTE, “Verzekeringen in het familiaal vermogensrecht” in A.L. VERBEKE, Ch. DECLERCK en J. DU MONGH (eds.), Themis familiaal vermogensrecht, Brugge, die Keure, 2013, (1) 8, nr. 13; N. CARETTE, Derdenbeding, Antwerpen, Intersentia, 2012, nr. 644, voetnoot 2139.

[5] Deze bepaling luidt: “De betaling, te goeder trouw gedaan aan iemand die in het bezit is van de schuldvordering, is geldig, al wordt ook de bezitter naderhand uit dat bezit ontzet”.

[6] B. VAN DEN BERGH, “Het (oude) vermoeden van verzekeringsbegunstiging: een wet van Perzen en Meden”, noot onder Brussel 20 maart 2018, in Vereffening-verdeling in rechtspraak, B. VAN DEN BERGH (ed.), RABG 2020, Antwerpen, Intersentia, 2020, 129-133.

[7] De verzekeraar kan immers bevrijdend betalen aan de begunstigde zolang hij niet schriftelijk op de hoogte is gesteld dat deze begunstiging is gewijzigd (artikel 169, derde lid Verz.W.).

[8] K. BOONE, “De aanduiding van de “wettelijke erfgenamen” als de begunstigden van een levensverzekering: concrete gevolgen van de wet van 13 januari 2012 tot invoeging van artikel 110/1 in de Landverzekeringswet”, NFM 2012, (142) 144, nr. 10.

[9] Brussel 20 maart 2018, in Vereffening-verdeling in rechtspraak, B. VAN DEN BERGH (ed.), RABG 2020, Antwerpen, Intersentia, 127, noot B. VAN DEN BERGH.

***

Meer weten? 

Tijdens de opleiding Het testament: doorgelicht en herbekeken gidst raadsheer Bart Van Den Bergh u a.d.h.v. enkele essentiële redactionele tools doorheen het opstellen en herbekijken van een testament. Schrijf u hier in voor dit interactieve webinar op maandag 25 januari of maandag 8 februari 2021.

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

0 Reacties

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.