De correctionele rechtbank van Gent veroordeelde op 12 maart een gewezen parlementslid o.m. tot een jaar effectieve gevangenisstraf en een ontzetting uit de burgerrechten voor tien jaar. Zijn raadsman kondigde intussen aan dat zijn cliënt hoger beroep zal aantekenen, zodat de veroordeling niet definitief is. De raadsman liet onmiddellijk na de uitspraak ook optekenen dat het enige positieve dat over de kamervoorzitter (die het vonnis voorlas) te melden valt, is dat die op 1 april met pensioen gaat. Die uitspraak moet allicht ook worden gekaderd in de vrijheid van meningsuiting.

De rechtbank heeft zich onder meer uitgesproken over de toepassing van het “aanzetten tot discriminatie, segregatie, haat of geweld”, de Negationismewet en de “verspreiding van rassuperioriteit of rassenhaat”. Het vonnis telt 62 pagina’s en is uitvoerig gemotiveerd. De volledige (geanonimiseerde) tekst van het vonnis werd ter beschikking gesteld van het publiek, waarmee justitie de ingeslagen weg van openheid en transparantie verder bewandelt. Het vonnis bevat vele juridische beschouwingen (het bevat een antwoord op allerhande procedureobstakels), maar het is ook een aanrader voor niet juridisch geschoolde lezers. Er worden talloze passages uit die bewuste chatboxen geciteerd. Ieder weldenkend burger die dit leest wordt er ongemakkelijk van. Niemand lijkt ook te betwisten dat die vermeende humor wansmakelijk is, maar sommigen nemen er aanstoot aan dat ze worden bestraft.

Het feit dat die bagger strafbaar is, vloeit in de allereerste plaats voort uit de wet. Een meerderheid in het parlement heeft destijds geoordeeld dat een rechter die o.m. negationistische uitspraken kan bestraffen. De rechters hebben hier de wet toegepast, wat trouwens hun plicht is. Bij de beoordeling van de strafmaat oordeelt de rechtbank dat er sprake is van een “verregaande normenloosheid en misprijzen voor fundamentele waarden en rechten” en “een bedreiging (vormt) voor een vreedzame samenleving waar plaats is voor alle mensen, ongeacht hun ras, geslacht, afkomst, huidskleur, godsdienst, overtuiging … Het schept een vijandige sfeer in de samenleving en draag bij tot nog meer tegenstrijd, tweespalt, conflicten en geweld”. Specifiek met betrekking tot de leider van Schild & Vrienden stelt de rechtbank dat “uit het dossier blijkt dat hij de democratische samenleving wou ondermijnen en zijn maatschappijmodel van blanke suprematie in de plaats wou stellen”. Er is een zware straf uitgesproken, maar binnen de beoordelingsbevoegdheid die de rechter van de wetgever heeft gekregen. Het kan zijn dat het hof van beroep tot een andere strafmaat kan komen en dat zal dan ook iedereen moeten respecteren. Zo hoort het in een democratie.

Het stond in de sterren geschreven dat het vonnis politieke reacties zou uitlokken. De discussie over de grenzen van de vrije meningsuiting is immers ook politiek geladen. De wetgever, maar ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, hebben aangegeven dat die vrijheid niet onbegrensd is en in specifieke gevallen kan worden ingeperkt en door een onafhankelijke rechter kan worden beoordeeld.

Ook de kritiek op het vonnis valt onder de vrije meningsuiting. De voorzitter van het Vlaams Belang liet weten dat de uitspraak bewijst dat “justitie rot is tot op het bot”. Het klinkt wel wat paradoxaal uit de mond van iemand die recent aankondigde zelf klacht neer te leggen (en dus naar de rechter te stappen) tegen de partijvoorzitter van een andere politieke partij (Vooruit) die hem in een kranteninterview beschuldigde van racisme. Mag daaruit dan – in een voluntaristische bui – ook uit worden afgeleid dat de betrokken partijvoorzitter justitie toch soms ook vertrouwt?

De fractieleider van het Vlaams Belang in het Vlaams Parlement verklaarde op de lokale televisiezender TV Limburg dan weer dat het vonnis bewijst dat justitie in dit land corrupt is. Die uitspraak is in ieder geval niet bedoeld om bij te dragen aan de goede werking van justitie. Wie het goed meent met justitie kan enkel iedereen aanzetten die in het vonnis geciteerde uitlatingen waarover de rechtbank zich moest uitspreken grondig te herlezen. Het valt te hopen dat dit niet de samenleving is die de burgers van dit land écht wensen.

Tot slot: het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft al bij herhaling gewezen op de rol van de media, die vaak wordt omschreven als de waakhond van de democratie. Het is goed eraan te herinneren dat de zaak aan het rollen kwam na onderzoeksjournalistiek van de VRT. De media worden vaak bekritiseerd over hun schabouwelijke berichtgeving, maar hier hebben ze hun megafoon wel correct en alert gebruikt.

Justitie en de democratie functioneren nog. Laten we dat vooral koesteren.

Hugo Lamon

Lees hier meer columns met de visie van meester Hugo Lamon op Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld? Volg Jubel.be op LinkedIn.