Het voorjaar van 2025 bracht ik in hoofdzaak door in gerechtsgebouwen en auditoria, van Antwerpen tot Brugge, van Gent tot Brussel. Ik kreeg er als bevoordeeld toeschouwer een zitje op de eerste rij voor iets wat je misschien nog het best kunt omschrijven als de Champions League van de jonge balie: de provinciale pleitwedstrijden.

Het fenomeen is inmiddels goed ingeburgerd in Vlaanderen. Ieder jaar nemen jonge advocaat-stagiairs het tegen elkaar op in een competitieve, maar uiterst collegiale sfeer. De casussen zijn fictief, de inzet is levensecht. Een scherpe repliek, een trefzekere intonatie, een originele argumentatie – het zijn troeven waarmee men indruk maakt op de jury, bestaande uit rechters, docenten en gevestigde advocaten. Maar belangrijker nog: het is een vooruitblik op een, voor vele jonge pleiters, zéér beloftevolle toekomst.

Na het bijwonen van een al deze wedstrijden valt één ding op: de topkandidaten lijken opvallend veel op elkaar, ondanks hun verschillen in stijl, accent of rechtsgebied van voorkeur. Er tekent zich een profiel af. Wat zijn nu precies de eigenschappen die het kaf van het koren scheiden? Ik probeerde er alvast even mijn vinger op te leggen.

Beheersing zonder bravoure

In tegenstelling tot het clichébeeld van de flamboyante advocaat met wapperende toga en theatrale uithalen, kozen de beste deelnemers bijna zonder uitzondering voor een beheerste, rustige toon. Geen grote gebaren of opgeklopte verontwaardiging. Weloverwogen woorden, rustige gebaren, en een gecontroleerde stem maakten duidelijk: hier spreekt iemand die weet dat overtuigingskracht niet ligt in volume, maar in precisie.

Deze beheersing is geen toeval: ze verraadt voorbereiding, discipline en een diep besef dat een rechter niet op zoek is naar spektakel, maar naar transparantie. De beste jonge pleiters zijn geen podiumdieren, maar strategen: ze wikken en wegen hun woorden als zetten in een schaakspel.

Taalbeheersing als wapen

Nog een gemene deler: hun taalvaardigheid. En dan bedoel ik niet alleen foutloze zinnen of juridisch correcte formuleringen. De besten onder hen bezitten een fijnzinnig taalgevoel, een scherp oor voor register en ritme. Ze schakelen moeiteloos tussen abstract juridisch jargon en begrijpelijke parafrasering. Ze weten wanneer een beeld helpt ("De eiser probeert een juridische achterpoort als voordeur te gebruiken") en wanneer eenvoud nodig is ("Mijn cliënt heeft simpelweg gedaan wat de wet voorschrijft.").

Het is deze taalgevoeligheid die hen onderscheidt van anderen. Ze spreken niet té ingewikkeld, maar ook niet té eenvoudig. Hun taal draagt de helderheid van een goede juridische analyse uit, maar ook de souplesse van iemand die door het publiek maar moeilijk kan vergeten worden.

Inleving en empathie

Hoewel het pleitonderwerp vaak fictief is, en de partijen slechts op papier bestaan, slagen de beste deelnemers erin om de zaak persoonlijk te maken. Ze tonen betrokkenheid, niet door zichzelf centraal te stellen, maar door de belangen van hun cliënt voelbaar te maken. Je gelooft hen wanneer ze zeggen dat hun cliënt “niet alleen procedeert voor zichzelf, maar voor het principe waarop onze rechtsstaat gebouwd is.”

Wat opvalt: deze jonge pleiters kunnen zich moeiteloos verplaatsen in een standpunt dat zij op privévlak misschien niet meteen delen. Het gaat hen niet om hun mening, maar om hun rol. En precies dat maakt hen geloofwaardig. Ze zijn geen opiniemakers, maar belangenbehartigers – met overtuiging.

Analytisch denkvermogen

Pleitwedstrijden zijn geen voordrachtwedstrijden. De scenario’s zijn vaak complex, met meerdere juridische twistpunten. Hier maken de allerbesten pas echt het verschil. Hun pleidooi is geen oeverloze woordenstroom, maar een gestructureerd betoog. Ze geven aan waar het om draait, onderscheiden hoofd- van bijzaken, en anticiperen op tegenargumenten.

Ze volgen niet gewoon het dossier, ze herstructureren het in functie van hun pleitstrategie. Ze maken keuzes: welk verweer zet ik voorop? Waar zit de zwakke plek van de tegenpartij? Hoe koppel ik rechtspraak aan mijn stelling zonder in een waslijst van arresten te vervallen?

Dit vermogen tot analyse, gekoppeld aan een helder betoog, is wellicht hun grootste troef – en meteen ook de moeilijkste vaardigheid om aan te leren.

Aanwezigheid en uitstraling

Nee, niet elke goede pleiter heeft een diepe stem of imposante verschijning. Maar wat ze wél allemaal hebben, is ‘presence’. Ze nemen hun plaats in het gerechtshof of auditorium met vanzelfsprekendheid. Ze zoeken oogcontact met de jury, staan stevig in hun schoenen, laten zich niet van de wijs brengen.

Deze vorm van zelfvertrouwen is zelden volledig aangeboren. Het is het resultaat van voorbereiding, oefening, maar ook van geloof in de zaak die ze verdedigen. De jury voelt dat. Een jongeman die kort en krachtig zijn betoog opent met: “Geachte leden van de rechtbank, deze zaak gaat over verantwoordelijkheid – en over wie die durft te dragen,” dwingt aandacht af. Zonder schreeuwen, zonder show.

Wat deze jonge pleiters uitstralen, is hoop. Hoop dat het pleitvak niet ten onder zal gaan aan vercommercialisering, tijdsdruk of oppervlakkigheid. Ze laten zien dat pleiten een ambacht is, die inzet vraagt, alsook precisie en passie. Dat een goed pleidooi niet per se het langste of luidste is, maar het scherpste.

Tegelijkertijd confronteren ze ons ook met de vraag: krijgen deze talenten straks de ruimte om verder te groeien? Of verdwijnen ze in dossiers, targets en billable hours? De wedstrijden tonen het potentieel. Het is aan de kantoren, de stagebureaus, en uiteindelijk de balie zelf om dat potentieel niet te laten verdampen.

Misschien is dat nog de belangrijkste conclusie van een lenteseizoen vol eloquentie: dat jong pleittalent meer verdient dan applaus na een goed pleidooi. Het verdient kansen – en het verdient vertrouwen.

Arne Van Duppen
Communicatieverantwoordelijke Jubel