De nieuwe Europese antiwitwasrichtlijn (2024/1640) (hierna: AMLR) verschafte een steviger juridisch kader om witwassen en terrorismefinanciering in de Europese Unie tegen te gaan. Een opmerkelijk onderdeel is de inlijving van crypto- en andere digitale activa in de wetgeving. In ons artikel bespreken we de impact van deze richtlijn op de crypto-sector. Deze ontwikkeling is een belangrijke mijlpaal, vooral voor België, waar dit gepaard gaat met een nieuw hoofdstuk integraal financieel toezicht. De AML-richtlijn en verordening doen crypto-aanbieders en -diensten steeds meer lijken op gewone banken en geven hen bijna dezelfde verplichtingen als traditionele financiële instellingen.
Van versnippering naar een uniform Europees AML-kader
Met de goedkeuring van het Europese Anti-Money Laundering Package in 2024 zet de Unie een fundamentele stap richting een geharmoniseerd antiwitwaskader. De zesde antiwitwasrichtlijn en de bijhorende antiwitwasverordening vervangen de versnipperde nationale regelgevingen door één coherent systeem met directe werking binnen de EU. Waar crypto-activa eerder in een grijze zone viel, beschouwt Europa ze voortaan als volwaardige financiële instrumenten die onderworpen zijn aan dezelfde verplichtingen als banken en betalingsinstellingen.
De hervorming vloeit voort uit een duidelijke beleidsdoelstelling: één uniform, risicogebaseerd kader voor alle lidstaten. De eerdere AMLD5 (Richtlijn 2018/843/EU) liet te veel ruimte voor verschillende interpretaties, waardoor witwaspraktijken zich konden verplaatsen naar landen met minder streng toezicht op financiële activiteiten.. De Europese Commissie wil dat voorkomen door centrale coördinatie via de nieuwe Anti-Money Laundering Authority (AMLA), rechtstreekse toepasselijkheid van de AML-verordening en verplichte samenwerking tussen nationale Financial Intelligence Units, zoals de Belgische CTIF-CFI.
AMLR en de Impact op Crypto
De AMLR breidt het toepassingsgebied van de regels uit door de lijst van meldingsplichtige entiteiten uit te breiden, wat ook de crypto-asset service providers (CASP's) omvat. Dit betekent dat CASP’s, net als andere financiële instellingen, onderworpen zijn aan strikte antiwitwas- en terrorismefinancieringsregels. Dit geldt voor alle entiteiten die diensten aanbieden met betrekking tot crypto-activa, zoals exchanges, wallet-aanbieders en andere crypto-diensten, zoals gedefinieerd in de Markets in Crypto-Assets Regulation (MiCA).
Interne Beleidsmaatregelen, Procedures en Controles voor Crypto-Dienstverleners
De AMLR breidt de bestaande verplichtingen van eerdere richtlijnen uit met verplichtingen voor interne beleidsmaatregelen, procedures en controlemechanismen. Dit houdt in dat crypto-dienstverleners verplicht zijn om adequate compliance-systemen en risicomanagementprocedures te implementeren. Dit omvat het verplicht stellen van evaluaties van medewerkers die direct betrokken zijn bij het naleven van de AMLR-voorschriften en die te maken hebben met toezicht op compliance. Deze controles moeten zowel vóór de indiensttreding als regelmatig worden uitgevoerd, wat betekent dat crypto-dienstverleners voortdurend moeten zorgen voor de juiste interne processen.
Strengere Klantidentificatie en Due Diligence (CDD) voor Crypto-Dienstverleners
De AMLR versterkt de regels voor Customer Due Diligence (CDD), inclusief strengere maatregelen voor incidenten en transacties die crypto-activa betreffen. De drempel voor klantidentificatie is verlaagd naar 1.000 euro voor crypto-dienstverleners. Dit houdt in dat CASP's verplicht zijn om klanten te identificeren en te verifiëren bij transacties onder 1.000 euro, een drempel die specifiek geldt voor de crypto-sector.
Voor incidentele transacties die 10.000 euro of meer bedragen, moeten CASP’s striktere due diligence-maatregelen toepassen. Dit houdt in dat ze de identiteit van de klant grondig moeten verifiëren, met een extra focus op klanten die verhoogde risico’s voor witwassen of terrorismefinanciering met zich meebrengen.
De AMLR verplicht ook dat crypto-dienstverleners de gegevens van hun klanten up-to-date houden. Dit moet om de vijf jaar gebeuren (voor klanten met verhoogde risico’s zelfs jaarlijks), wat betekent dat de informatie over klanten en uiteindelijke begunstigden regelmatig moet worden geverifieerd en geactualiseerd.
Transparantie van Uiteindelijke Begunstigden voor Crypto
De AMLR introduceert striktere regels voor de identificatie van uiteindelijke begunstigden (UBO's) voor een breed scala aan entiteiten, inclusief die actief in de crypto-sector. Crypto-dienstverleners moeten zorgen voor transparantie en de identiteit van UBO’s van klanten vastleggen en delen met het centrale register. De drempel voor de identificatie van UBO’s wordt verlaagd van 25% naar 25% of meer van de aandelen of stemrechten in een bedrijf. Dit zorgt ervoor dat crypto-bedrijven meer UBO’s zullen moeten identificeren dan onder de eerdere AML-regels.
Waarom strenger toezicht?
Volgens de European Banking Authority (EBA) blijven crypto-activa bijzonder kwetsbaar voor witwaspraktijken. In haar rapport Preventing ML/TF in the EU’s Crypto-Assets Sector (december 2024) benadrukt de EBA de noodzaak van traceerbaarheid bij self-hosted wallets, verplichte autorisatie van CASP’s en een intensieve data-uitwisseling tussen toezichthouders. Dezelfde vaststelling klinkt ook in academische literatuur. Zo stelt de studie Anti-Money Laundering Laws and Their Impact on Crypto Exchanges (ResearchGate, 2024) dat crypto-exchanges door hun grensoverschrijdend en pseudoniem karakter “inherent moeilijk te reguleren” zijn. De auteurs wijzen op de technische complexiteit van identificatie in gedecentraliseerde systemen, wat de Europese keuze voor volledige traceerbaarheid verklaart.
Het Europese AML-kader voor crypto-activa in België
Met de invoering van de Anti-Money Laundering Regulation is België nu onderworpen aan een geharmoniseerd Europees kader voor de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. De FSMA is verantwoordelijk voor het toezicht op crypto-asset service providers (CASP’s) in België, die zich moeten registreren en voldoen aan de eisen van de AMLR. Voorafgaand aan de AMLR was de regelgeving voor crypto-dienstverleners in België versnipperd, wat leidde tot zorgen over een ongelijk speelveld tussen de lidstaten. De FSMA heeft aangegeven dat deze discrepanties risico's met zich meebrachten, zoals forumshopping, waarbij aanbieders zich vestigen in landen met minder strikte regels. Met de AMLR wordt gestreefd naar een meer uniforme aanpak van het toezicht op crypto-activa in België. Daarom steunt de FSMA initiatieven voor een supranationale toezichthouder om de consistentie in het toezicht te waarborgen.
Conclusie
De implementatie van het Europese Anti-Money Laundering Package in 2024 brengt een geharmoniseerd antiwitwasregime met zich mee en erkent crypto-activa als gewone financiële instrumenten onder streng toezicht en rapportageverplichtingen. De wijziging gaat krachtiger preventie brengen, vult leemtes aan door een meer risicogebaseerde en centrale aanpak. Voor landen als België betekent dit een verdere verstrenging van de regels en een forse uitdaging op het vlak van de operationele capaciteit voor toezichthouders en bedrijven.
De zesde antiwitwasrichtlijn markeert dan ook de normalisering van crypto binnen het recht.
De Europese Unie neemt afscheid van het idee dat digitale activa een parallel financieel universum vormen. Crypto is voortaan een volwaardige rechtsrealiteit, ingebed in de structuur van het Europees financieel recht.
Asya Esra Ipek en Canan Kaya – Brussels Law School Consultancy
0 reacties