De Wetstraat, De Politiestraat en de Boulevard de la Justice Francophone cover

4 jan 2023 | Column

Burgemeesters zijn geen rechters. En iedere rechter voor zich, dat werkt niet

Door Hugo Lamon

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Opgelet: dit artikel werd gepubliceerd op 04/01/2023 en kan daardoor verouderde informatie bevatten.

De overgang van oud naar nieuw zorgde weer voor kwalijke straatrellen, met eens te meer brede verontwaardiging voor de wijze waarop politieagenten, ambulanciers en brandweerlieden slachtoffer werden van buitenproportioneel en zinloos geweld. In een goed onderbouwd opiniestuk hekelde mijn confrater Joris Van Cauter de traagheid van de reactie van justitie. “Dat de daders van de rellen zullen geïdentificeerd worden, is wat we te horen krijgen van de politici, maar het gebeurt niet” zo schreeuwt hij het uit in De Standaard (“Burgemeesters zijn geen rechters”, DS 3 januari). Hij heeft het over een justitiële impasse en voorspelt dat de amokmakers “nog minstens een jaar of acht ongestoord kunnen ‘feesten’ zonder al te veel kopzorgen”. Hij voegt eraan toe dat niet enkel de burgers, maar ook politici, het geloof in een efficiënte justitie verliezen en zoeken naar alternatieve oplossingen.

De Antwerpse burgemeester legde 27 jongeren die gekend zijn als veelplegers huisarrest op tijdens de eindejaarsfeesten, omdat ze een bedreiging zouden vormen voor de openbare orde. Dat zette mijn andere confrater, specialist publiek recht Jan Ghysels, in een vlammende colère. In een vlijmscherpe commentaar op sociale media zegt hij zonder verpinken dat hiermee “de kantjes van de rechtsstaat” zijn opgezocht. Het opgelegde huisarrest en de administratieve aanhouding wanneer dat huisarrest niet wordt nageleefd kunnen volgens Jan Ghysels “moeilijk anders gezien worden dan een wederrechtelijke aanhouding”. En hij vervolgt: “Dat men dat wel weet, volgt uit de verklaring van de woordvoerder van de burgemeester. Die probeert handig rond het gemis van wettelijke basis te fietsen door te verwijzen naar het optreden bij bepaalde voetbalwedstrijden. Hij vergeet er wel bij te zeggen dat de voetbalwet hier wel toelaat om op te treden”. Hij gaat nog een stap verder en wijst erop dat personen die het openbaar gezag uitoefenen, zoals een burgemeester, voor een wederrechtelijke aanhouding kunnen bestraft worden met een gevangenisstraf en een geldboete en ze onder meer “uit het recht om een openbaar ambt uit te oefenen of om verkozen te worden, kunnen worden ontzet”. Hij vermeldt er niet bij dat dit dan enkel door een rechter kan gebeuren en het is dan maar zeer de vraag of die dat ooit binnen een redelijke termijn zal doen. Zo zijn we terug bij het vetrekpunt.

Het toonde vooral de beperkingen aan van ons systeem, waarbij de overheid niet langer de zekerheid van rust en orde kan verzekeren

De relschoppers zijn overigens geen typisch fenomeen van ons land en het beperkt zich niet tot de eindejaarsfeesten. De uit de hand gelopen vreugdetaferelen naar aanleiding van voetbalsuccessen tijdens het recente wereldkampioenschap voetbal liggen nog vers in het geheugen. Wat we misschien wel al zijn vergeten, was de wijze waarop na de wedstrijden op straat mensenkettingen werden gevormd als dam, met een zeker succes. Het toonde vooral de beperkingen aan van ons systeem, waarbij de overheid niet langer de zekerheid van rust en orde kan verzekeren. Dat is een pijnlijke vaststelling, maar het moet aanzetten tot het zoeken naar nieuwe instrumenten. Dat is wat de Antwerpse burgemeester deed, al ontbreekt daarvoor een deugdelijk wettelijk kader en kan de vraag worden gesteld of die weg ons op termijn niet verder naar de afgrond brengt.

De oplossingen liggen niet voor de hand. Uiteraard is er nood aan een snellere justitie. “Justice delayed is justice denied”. Het is wel een illusie te denken dat in een handomdraai de zaken sneller zullen worden afgehandeld, waarbij het nog maar de vraag is of bij snelle justitie er ook nog kwaliteitsvolle rechtspraak overblijft. Maar het gaat om meer dan enkel de snelheid. Recent verscheen in Nederland een boekje “Onrecht in de rechtsbescherming” van oud rechter Ron Jue, waar NRC dit weekend over berichtte (“Iedere rechter voor zich, dat we werkt niet”, NRC31 december). Alhoewel het boekje handelt over de administratieve rechters, wil hij dat rechters afscheid nemen van de cultuur van “iedere rechter voor zich”. Hij wil dat rechters ook collectief en buiten hun vonnissen zich uitspreken over de gevolgen van hun handelen. “De rechter is een eenling die niet over z’n zaken praat met andere rechters. Ideeën over nieuwe werkwijzen vervliegen snel. Onderling is men welwillend, maar gaat ieder ook weer snel zijns weegs. Over de effectiviteit van vonnissen bestaat weinig kennis” zo citeert de krant.

Nieuwe maatschappelijke fenomenen vragen om een nieuwe aanpak. De krijtlijnen blijven echter de bescherming van de rechtsstaat. De relschoppers miskennen het recht op fysieke integriteit, het eigendomsrecht en tal van andere fundamenten, maar ze hebben ook recht op een eerlijk proces. Zijn we als samenleving nog in staat al die rechten te garanderen?

Hugo Lamon

Lees hier eerdere columns van Hugo Lamon


Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

1 Reacties

1 Reactie

  1. Patrick Boelens

    Zoals dikwijls heeft de columnist een duidelijk punt en stelt hij terecht de vraag of de samenleving nog alle rechten kan garanderen ?
    Het is duidelijk dat ‘Justitie” zich er toe beperkt om met ‘steekvlampolitiek’ de gemoederen te bedaren totdat men na enkele jaren beseft dat er geen resultaten worden bereikt.
    Na 42 jaar advocatuur moet men zich soms vragen stellen over de wereldvreemdheid van de ”vroede justitievaderen’ die blijkbaar iedere vorm van gezond verstand ontberen.
    De heibel rond het terrorismeproces is deels het gevolg van beslissingen van ‘Justitie’ waarvan men op voorhand had kunnen weten dat ze voor problemen zouden zorgen en die duidelijk getuigen van een totaal gebrek aan gezond verstand.
    ik word moedeloos om telkens opnieuw de principes van de rechtstaat te moeten verdedigen in mijn vriendenkring van doorgaans heel gematigde burgers die het dikwijls niet meer kunnen vatten.
    Ik hoop dat de columnist blijft ‘jubelen’ en dat onze oproep van enkele weken geleden niet in dovemans oren is terechtgekomen.

    Antwoord

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.