Het downloaden van pornografisch materiaal via een peer–to–peernetwerk is niet vrijblijvend. Het is mogelijk een inbreuk op het auteursrecht, waarvoor een schadevergoeding kan worden gevorderd.

Up- en downloaden van pornografisch materiaal: de gebruiker ontmaskerd?

Er wordt momenteel in België procedure gevoerd over het illegaal down- en uploaden van pornografisch materiaal op peer-to-peernetwerken met het Bittorrentprotocol (het zgn. ‘seeden’).

De niet-exclusieve licentiehouder Mircom heeft duizenden IP-adressen in haar bezit van internetgebruikers die pornografische films van diverse Amerikaanse en Canadese X-rated filmproducenten hebben gedownload. Mircom wil van deze internetgebruikers een schadevergoeding van 500,00 euro per illegaal gedownloade film bekomen. Daarvoor moet zij wel kunnen beschikken over de adresgegevens van deze internetgebruiker. En daar ligt het probleem: enkel de internet serviceproviders (zoals Proximus, Telenet, …) beschikken over deze gegevens en zij weigeren deze vrij te geven.

In juni 2019 dagvaardde Mircom de serviceprovider voor de ondernemingsrechtbank te Antwerpen, met oog op het verkrijgen van de NAW- gegevens (naam, adres en woonplaats) die gekoppeld zijn aan IP-adressen van de illegale downloader.

Zijn pornografische films auteursrechtelijk beschermd?

Voorwaarde voor auteursrechtelijke bescherming is dat de films origineel zijn. De originaliteit wordt aangetoond door de keuzes die gemaakt zijn door de auteur, i.c. de verhaallijn, de belichting, de montage, enzovoort.

De ondernemingsrechtbank te Antwerpen (hierna: de rechtbank) oordeelt – zonder rekening te houden met de verhaallijn – dat pornografische films tot stand komen door de keuzes (hoe minimaal ook) van een regisseur, namelijk het decor, de belichting, de choreografie, de montage en aldus auteursrechtelijke bescherming genieten.

Het gevolg hiervan is dat het downloaden van pornografische films via peer–to–peernetwerken beschouwd wordt als een illegaal verwerven van auteursrechtelijk beschermde werken en het uploaden van de illegale downloads wordt aanzien als een terbeschikkingstelling aan een nieuw publiek. Aldus zijn er twee inbreuken op de auteurswetgeving, nl. een illegale verkrijging en een illegale verspreiding, waarvoor een schadevergoeding kan worden gevorderd.

Het is dan ook in dit opzicht dat Mircom de voor de in haar bezit zijnde IP-adressen en NAW-gegevens van de downloaders wenst te verkrijgen.

Worden IP-adressen binnen de GDPR wetgeving beschermd?

Het is vaste Europese rechtspraak dat IP-adressen (zelfs de dynamische) persoonsgegevens uitmaken.

Op dit gebied wringt voor de rechtbank het schoentje voor Microm. Door de IP-adressen van de internetgebruiker te koppelen aan de gedownloade pornografische film(s), verwerkt Mircom gegevens van seksuele voorkeur van deze internetgebruiker.

Deze gegevens worden in de GDPR gekwalificeerd als “bijzondere categorieën van persoonsgegevens”, waarvoor een algemeen verbod tot verwerking geldt. Op dit algemeen verbod bestaan verschillende uitzonderingen, waaronder de verwerking van voormelde gegevens met oog op het instellen van een rechtsvordering.

Er is dus een conflict tussen de rechten van de auteur en de grondrechten van internetgebruiker. Dit is ook het oordeel van de rechtbank, die de zaak doorstuurde naar het Europees Hof van Justitie.

Auteursrecht versus de privacy van de internetgebruiker: wat primeert?

Het Europees Hof van Justitie bevestigt dat er in se geen probleem is dat Microm systematisch IP-adressen registreert van gebruikers van het peer–to–peernetwerk, die via het Bittorrentprotocol op illegale wijze (pornografisch) filmmateriaal downloaden.

Evenmin ziet het Hof problemen in het feit dat de internetserviceproviders de NAW-gegevens van de betrokken internetgebruikers aan Mircom zouden meedelen, met oog op het instellen van een vordering tot schadevergoeding.

Op eerste zicht geeft het Hof bij haar afweging dus een groter gewicht aan de rechten van de houder van een intellectueel eigendomsrecht dan aan het recht op privacy van de internetgebruiker. Maar er is een nuance…

Het Hof bepaalt namelijk dat de licentiehouder die namens de houder van intellectuele rechten gemachtigd is om een schadevergoeding van de inbreukpleger te eisen, moet aantonen dat hij de bedoeling of intentie heeft om de inbreuk op het auteursrecht te stoppen en niet enkel en alleen oog heeft voor het innen van een schadevergoeding.

Ook de Gentse ondernemingsrechtbank oordeelde al in die zin in een zaak omtrent het gebruik van foto’s op het internet (zonder toestemming van de auteur), waar een beheersvennootschap enkel uit was op het innen van een schadevergoeding en niet de stopzetting van de inbreuk.

Besluit

Wanneer gebruik wordt gemaakt van een Bittorrentprotocol, zal de downloader automatisch zijn downloads opnieuw uploaden – het zogenaamd seeden – waardoor ook andere downloaders deze uploads gebruiken om de auteursrechtelijke content illegaal te downloaden.

Het downloaden van muziek, film, games, software, … via een peer–to–peernetwerk is dus niet vrijblijvend. Het kan een inbreuk op het auteursrecht inhouden, waarvoor een schadevergoeding kan worden gevorderd.

Maarten Verhaghe, advocaat VDV ilaw