De juridische wereld is in volle transformatie. Technologie, en meer bepaald artificiële intelligentie, verandert fundamenteel hoe we juridische diensten leveren. Tegelijkertijd is de bedrijfsjurist de laatste jaren geëvolueerd van een juridische waakhond binnen de organisatie in strategische partner, innovator en bruggenbouwer. Maar wat betekenen de veranderende wereld en de wijzigende rol van de bedrijfsjurist voor de competenties die hij in de toekomst nodig heeft?

AI neemt taken over, maar niet alles

AI kan vandaag al veel indrukwekkende dingen: contractanalyse, risico-inschatting, compliance checks, due diligence, en het genereren van standaardclausules. Algoritmes kunnen dus het juridische werk — zeker datgene met repetitieve patronen — efficiënt uitvoeren en overnemen van de bedrijfsjurist.

Toch betekent dit helemaal niet dat de juridische professional zelf overbodig wordt. Integendeel: de automatisering van het routinewerk legt de lat net hoger voor de bedrijfsjurist, die meer dan ooit zijn meerwaarde moet aantonen. Wat een bedrijfsjurist onmisbaar maakt zijn immers zijn of haar menselijke skills. Dus niet het vermogen om clausules op te zoeken of zelfs op te stellen, maar het inzicht om ze in context te plaatsen, kritisch te bekijken, erover te onderhandelen, er risico’s aan te koppelen en ze te integreren in de bredere bedrijfsstrategie.

Welke skills heeft een bedrijfsjurist daarvoor nodig. Wij denken aan: nieuwsgierigheid, leergierigheid, creativiteit, menselijkheid, integriteit, moed, een kritische houding, …

Nieuwsgierigheid: de bedrijfsjurist kijkt verder dan zijn juridische neus lang is

Nieuwsgierigheid is de bereidheid om voorbij het voor de hand liggende te kijken, vragen te blijven stellen, en domeinen te verkennen buiten het eigen gekende juridische terrein. Voor de bedrijfsjurist betekent dit: de business écht willen begrijpen. Waarom neemt het management bepaalde beslissingen? Hoe werkt de supply chain?

De nieuwsgierige bedrijfsjurist zal niet wachten tot hij of zij wordt betrokken bij een project, maar zelf initiatief nemen. Denk aan de jurist bij een techbedrijf die zich verdiept in machine learning, niet omdat hij dat moet, maar omdat hij de risico’s en kansen wil begrijpen van het product dat zijn collega’s ontwikkelen.

Leergierigheid als overlevingsstrategie

Nieuwsgierigheid gaat hand in hand met leergierigheid.

De juridische wereld verandert snel: wetgeving, jurisprudentie, technologie, verwachtingen van stakeholders. Wie stilstaat, verliest relevantie. Van een bedrijfsjurist mag je verwachten dat hij zichzelf voortdurend bijschoolt, maar ook dat hij leert uit ervaringen van zichzelf én van anderen, dat hij fouten analyseert en openstaat voor feedback. Voor een bedrijfsjurist gaat het niet alleen over juridische kennis, maar ook over soft skills, technologische inzichten en bedrijfsstrategie.

Leergierigheid is ook de moed hebben, om steeds de eigen (vastgeroeste) ideeën in vraag durven stellen. En ook: durven toegeven dat je niet alles weet en dat je nog kan en wil bijleren.

Creativiteit als motor van juridische innovatie

Creativiteit en recht lijken op het eerste gezicht vreemde bedgenoten. Maar in een wereld waarin standaardoplossingen geautomatiseerd worden, zal de meerwaarde van de jurist net liggen in het bedenken van nieuwe structuren, alternatieve routes en innovatieve oplossingen.

Stel dat een bedrijf een nieuwe vorm van samenwerking wil aangaan met een buitenlandse partner, maar er bestaat geen voor de hand liggende contractvorm die past. Een creatieve jurist denkt in scenario’s, stelt modellen voor die risico’s spreiden en tegelijkertijd de samenwerking mogelijk maken.

Creativiteit is ook nodig om wetgeving die achterloopt op technologische evoluties te vertalen naar werkbare kaders.

Een kritische houding als kompas

Informatie is overvloedig beschikbaar. AI kan je een juridische analyse geven, gebaseerd op duizenden documenten. Een kritische bedrijfsjurist houdt deze analyse tegen het licht: Is de informatie betrouwbaar? Zijn de antwoorden relevant voor de specifieke context van de onderneming? Welk advies geef je aan de business, in het licht van al die complexiteit?

Kritisch denken betekent verbanden leggen, afwegen, valkuilen herkennen en inconsistenties blootleggen. Het gaat niet alleen om "wat zegt de wet", maar ook: "wat zijn de gevolgen als we deze weg inslaan?"

Een goed voorbeeld: bij fusies en overnames kan AI een due diligence rapport genereren, maar het is de bedrijfsjurist die moet inschatten welke risico’s écht materieel zijn en welke afspraken in het licht van de bedrijfscultuur haalbaar zijn.

Menselijkheid: de bedrijfsjurist als mens tussen de mensen

Een bedrijfsjurist staat midden in de organisatie. Dat betekent dat betrokkenheid essentieel is. Betrokkenheid bij de dossiers, maar ook bij de mensen achter die dossiers. Menselijkheid gaat over empathie en verantwoordelijkheid. In een bedrijfscontext betekent het: zorg dragen voor collega’s, klanten, leveranciers, maar ook voor de bredere impact op maatschappij en milieu.

De bedrijfsjurist die deze skill belichaamt, zal niet enkel de juridische haalbaarheid afwegen, maar ook de maatschappelijke wenselijkheid. Denk aan een bedrijf dat AI-tools inzet: de zorgzame jurist zal ook oog hebben voor privacy, non-discriminatie en transparantie.

Menselijkheid is dan ook erg nauw verbonden met de volgende skill: integriteit en moed.

Integriteit en moed: de bedrijfsjurist als baken van ethiek en maatschappelijke verantwoordelijkheid

De bedrijfsjurist duikt niet weg, maar neemt verantwoordelijkheid en neemt anderen daarin mee.

Moed klinkt misschien groots, maar het zit in kleine dingen: durven te zeggen dat een contract risico’s inhoudt, ook al wil het management doorzetten. Durven pleiten voor ethische keuzes, ook als dat niet de makkelijkste weg is. Durven feedback geven aan collega’s, ook als die hoger in rang zijn.

Zonder moed verwordt de bedrijfsjurist tot een jaknikker of een meeloper. Met moed wordt hij of zij een vertrouwenspersoon én innovatiemotor.

Conclusie: menselijke vaardigheden maken het verschil

AI dwingt de bedrijfsjurist om zichzelf te heruitvinden. Wat ooit als kernvaardigheid gold — juridische analyse, contracten opstellen, interpretatie — wordt deels geautomatiseerd. Maar dat betekent niet dat de jurist overbodig wordt. Wel dat de nadruk verschuift.

De bedrijfsjurist van de toekomst blijft expert in recht, maar wordt méér dan dat: een denker, een bruggenbouwer, een strateeg, een mens tussen mensen. Sommige (soft) skills worden belangrijker. Ze vormen het profiel van de nieuwe juridische professional: nieuwsgierig en leergierig, creatief en kritisch, integer en moedig, maar bovenal menselijk.

Wie deze vaardigheden ontwikkelt, blijft relevant — niet ondanks AI, maar net dankzij de ruimte die AI creëert voor échte menselijke meerwaarde.

Wim Putzeys – hoofdredacteur Jubel