Contractvrijheid en overmacht: een definitie

Het beginsel van contractvrijheid houdt in dat partijen in beginsel vrij zijn in de overeenkomst te bepalen welke situaties kunnen leiden tot een (vervroegde) beëindiging van de overeenkomst (verbreking) zonder (al te veel) economische impact. Het zich voordoen van een overmachtssituatie vormt overeenkomstig de algemene beginselen van contractenrecht in beginsel een grond welke kan ingeroepen.

Overmacht betreft een niet voorzienbare en onvermijdbare situatie, een vreemde oorzaak die niet aangerekend kan worden aan diegene die zich erop beroept. Vaak wordt verwezen naar de Angelsaksische term ‘Act of  God‘ (versus ‘Act of Man‘) ofschoon dit ook niet de volledige lading dekt van het begrip overmacht toepasselijk in niet-Angelsaksische landen.

Anderzijds is het belangrijk te noteren dat conform Belgisch recht het in een B2B-omgeving (tussen ondernemingen) in beginsel toegelaten is om in je overeenkomst te voorzien dat overmacht (te definiëren) geen grond vormt tot beëindiging van de rechtsgeldig tot stand gekomen overeenkomst. Dit laatste is dan weer niet mogelijk in een B2C-omgeving (met particulieren) waar specifieke consumentenwetgeving bestaat.

Naar de praktijk

Een omstandigheid die als overmacht te aanzien is kan ook van voorbijgaande aard zijn. In dat geval zal de overmachtssituatie hoogstens kunnen leiden tot een (geheel of gedeeltelijk) opschorting van verplichtingen bv in geval van bewezen tijdelijke financiële moeilijkheden.

Kortom heel wat zal afhangen van :

• in de eerste plaats een bestudering van het geheel aan elementen van de overeenkomst in kwestie alsmede de aard van de overeenkomst en de betrokken partijen (B2B versus B2C)
• het recht toepasselijk op de overeenkomst ter invulling van het begrip “overmacht” conform het toepasselijke recht
• de concrete omstandigheden waaraan de Corona situatie dient getoetst voor de overeenkomst in kwestie
• en het geheel aan maatregelen opgelegd van overheidswege op het moment van inroeping respectievelijk moment en plaats van uitvoering van de verplichtingen onder de aangegane overeenkomst.

Het gaat derhalve niet op om van de één of andere dag de verplichtingen die u te goeder trouw bent aangegaan (en ook te goeder trouw dient uit te voeren) onder een overeenkomst niet na te komen, ook niet in de huidige moeilijke Corona omstandigheden.

De boodschap is eerst juridisch advies in te winnen, en alsdan onverwijld de communicatie met uw wederpartij op gang te brengen.

Verzoeken tot tijdelijke opschorting van de verplichtingen zijn in het licht van het beginsel van goede trouw en te respecteren door beide contractpartijen vaak een te bewandelen weg.

Blijkt het niet kunnen naleven van de overeenkomst veroorzaakt door een verbod/gebod opgelegd door de overheid zoals bv een sluiting, reisverbod zullen de concrete omstandigheden en de aard van de overeenkomst waarover het gaat dienen afgetoetst te worden voor het vinden van een correct juridisch antwoord en blijft bemiddeling ook in deze gevallen een aanrader.

Corona is helaas een globaal gegeven aan het worden, waar in het kader van internationale verhoudingen kennis van internationaal recht toegevoegde waarde biedt.

Meer weten?

A-Law Advocaten heeft met haar Belgisch en internationaal team verbonden aan ons hoofdkantoor te Antwerpen, een ruime expertise en ervaring in nationaal en internationale contractuele verhoudingen tussen partijen. Wij zoeken graag met u naar de mogelijke opties en het vastleggen van de juiste juridische strategie ter vermijding van vorderingen tot schadevergoeding.

Mocht u geen specifieke vraag hebben op dit ogenblik, is het misschien hét moment om uw contracten aan een juridisch assessment te onderwerpen. Dit mede in het licht van de inwerkingtreding per 1 juni 2020 van een tweede set van regels onder de B2B-wet (wet van 4 april 2019) en de inperking die deze wet inhoudt van het beginsel van contractuele vrijheid in de verhoudingen tussen ondernemingen.

Voorkomen zijnde nog altijd beter dan genezen.  En dat geldt ook in de rechtssfeer.

Voor meer info over onze diensten contacteer advocaat Patricia Leers, Hoofd van het internationaal departement op p.leers@a-law.eu.

Patricia Leers

A-Law