Fleer op één
In Fleer op één reflecteert elke eerste van de maand een gerenommeerd rechtsdenker over justitie in
België en daarbuiten. Het collectief wil niet enkel de juridische actualiteit becommentariëren, maar die
ook mee maken.
Prof. dr. Frank Fleerackers, hoogleraar Rechtsdenken aan de KU Leuven, coördineert het project.

Hoe komt een geschil tot stand? Welke zijn de achterliggende beweegredenen van de partijen en hoe verhouden ze zich tot elkaar? Hoe tracht het recht de maatschappelijke problematiek middels een juridische oplossing te remediëren? Hoe verhouden de partijen zich tot deze oplossing? Hoe verhoudt de juridische dogmatiek zich tot de maatschappelijke problematiek? En hoe verhoudt de jurist zich tot het eigen rechtsdenken? Kortom: hoe slaagt het recht er in conflicten te voorkomen of te regelen en hoe kunnen conflictpartijen zich al dan niet in zulke regeling vinden? De jurist-in-spe, die tijdens zijn studie alras in staat moet zijn grote inhoudelijke rechtsvakken te verwerken en in de verre toekomst als effectief jurist dient te fungeren in de samenleving, heeft er alle belang bij hierop voorbereid te worden middels verwerving van deze juridische denkhouding. Aldus kan de trias van het juridisch onderwijs grosso modo omschreven worden, telkens met een eigen methodologie: een inhoudelijke opleiding tot overdracht van rechtskennis; een vaardigheidsopleiding tot hantering van het juridisch instrumentarium; en een interactieve opleiding tot verwerving van een juridische denkhouding en pragmatisch inzicht in de eigenheid van zijn rechtsdenken.

Reden te meer waarom het examen dat toegang biedt tot de magistratuur in deze zin werd hervormd. Waar voorheen voornamelijk getoetst werd naar rechtskennis, wordt die toetsing nu gekoppeld aan een conflictanalyse die veel moeilijker ligt: een inschatting van de haast ongrijpbare dynamische en differentiële werkelijkheid van de casus, waarbij de gekozen juridische aanpak vanuit die werkelijkheid gemotiveerd dient te worden. Kandidaten, die zich niet oefenen in virtuele interactie met het oog op een differentiële en dynamische analyse van de voorgelegde casus, halen de eindmeet niet. Inzicht in de eigenheid van de casus en het eigen denken vormen de maatstaf voor hun kunnen.

Dit alles wordt geschraagd door een hervorming van rechtsdenken en een herdenking van juridische vorming. Beide begrippen blijken onlosmakelijk verbonden. Enerzijds noodzaakt de 21e eeuwse samenleving een actuele denkvorm voor intermenselijke en -institutionele conflicten, anderzijds vereist dergelijke denkhouding, als vernieuwde vorm van rechtsdenken, dat de opleidings- en selectiecomponenten die tot dit denken toegang bieden op dezelfde leest geschoeid worden: een re-configuratie die nauw aansluit bij de hervorming van het rechtsdenken zelf. Een vorm van “re-thinking” of “re-formatting”: een vorm van her-vorming.