Politici vragen u om “te denken” over justitie cover

25 jan 2023 | Column

Politici vragen u om “te denken” over justitie

Door Hugo Lamon

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Opgelet: dit artikel werd gepubliceerd op 25/01/2023 en kan daardoor verouderde informatie bevatten.

Iedereen kent inmiddels het mantra van onze minister van Justitie, die voluntaristisch iedere dag wakker wordt met de gedachte dat justitie “sneller, menselijker en straffer” moet. Intussen weten we dat die slogan vele ladingen dekt. De wet van 6 december 2022 is versie IIbis van een amalgaam van diverse bepalingen die in allerhande sectoren van het recht ingrijpen. Naast wetswijzigingen wil de minister ook met imagocampagnes vooral zijn ‘Team Justitie’ wat glans geven, al blijft het moeilijk om de logge tanker die justitie blijft een andere richting te doen varen.

Het lijkt overigens ook niet echt politiek voordeel op te leveren om justitie over een langere termijn te bekijken. De vorige minister waagde zich in 2017 nog aan een visietekst “Court of the Future”, waarin werd vooropgesteld dat justitie toegankelijker, stipter en daardoor rechtvaardiger zou worden. Van de toen aangekondigde plannen “op de lange termijn” is sindsdien niet veel meer vernomen.

In het licht hiervan is het vermeldenswaard dat de N-VA de juridische wereld oproept om deel te nemen aan een ‘denkdag’ over justitie, ook al is die ‘dag’ bij nader inzien niet meer dan een voormiddag en blijkt die zich te beperken tot een panelgesprek over strafuitvoering, gevolgd door eentje onder de enigszins woke-achtige titel “Menselijkere justitie”.

Moeten we niet verder durven denken dan schandpaaljustitie?

Het kan niet verbazen dat er grote aandacht gaat naar het strafrecht, waarbij wordt aangekondigd dat zal worden gereflecteerd over hoe we “onze strafuitvoering effectief en geloofwaardig maken”, met de daarbij aansluitende politieke vraag of “korte gevangenisstraffen zinvol” zijn. Moet echter niet eerder nagedacht worden of de gevangenisstraf wel in vele gevallen zinvol is en of het wel een prioriteit moet zijn om massaal bijkomende gevangenissen te bouwen om al die kortgestraften te kunnen herbergen? Wat is trouwens een juiste sanctie voor een wetsinbreuk en wil de samenleving daar voldoende middelen voor vrijmaken? Moeten we niet verder durven denken dan schandpaaljustitie?

Wie een kanttekening durft te plaatsen bij dit fenomeen wordt steeds vaker als conservatief weggezet

Er wordt ook een reflectie in het vooruitzicht gesteld over “menselijkere” justitie. Geheel in de lijn van de tijdsgeest wordt de vraag gesteld of er meer moet worden ingezet op bemiddeling. Wie een kanttekening durft te plaatsen bij dit fenomeen wordt steeds vaker als conservatief weggezet. Maar wanneer een politieke partij een ‘denkdag’ organiseert, is dat dan niet bij uitstek het uitgelezen moment om ook even stil te staan bij de rol van de wetgever? Als die wetten maakt waarbij een bepaald gedrag van de burger wordt vastgelegd of een verwachtingspatroon wordt gecreëerd, mag die burger dan ook niet van de overheidsrechter verwachten dat die toezicht houdt op de naleving van die wet? Is het dan wel zo evident dat wanneer de burger beroep doet op de rechter deze dan de partijen verplicht om te bemiddelen, want niets meer is dan aan hen zeggen dat ze hun probleem maar zelf moeten oplossen? Het kan er zeker toe leiden dat conflicten minder gejuridiseerd worden, maar zijn er dan ook voldoende garanties dat de zwakkere burger in een bemiddeling de bescherming krijgt die de rechter in een volwaardige rechtsstaat garandeert? En als wetten niet meer door de rechter worden getoetst, betekent dat misschien dan niet dat we het ook wel zonder die wet kunnen stellen en dat met andere woorden de wet overbodig is? Zouden ze het op die denkdag daar ook over durven hebben?

Volgens de aankondiging gaat de denkdag ook de vraag “hoe kunnen we lang aanslepende procedures vermijden” niet uit de weg. Dat is een bijzonder interessante filosofische beschouwing, met vele mogelijke antwoorden. Alleen al voor de burgerlijke procedures zijn er al wat, zoals: (1) Geen procedures voeren, want dan kunnen ze niet aanslepen (maar dat is allicht een foute gedachte). (2) Duidelijke wetten maken (zo staat het in de sterren geschreven dat het nieuwste wetgevend gedrocht over de fiscaliteit inzake auteursrecht de deur openzet voor talrijke procedures). (3) Duidelijke procedureregels voorzien en zich bijvoorbeeld er toe engageren om het gerechtelijk wetboek nu enkele jaren rust te gunnen. (4) Werk maken van de werklastmeting in de magistratuur en het aantal rechters in functie daarvan toewijzen, eerder dan op basis van oude en niet meer relevante verdeelsleutels. (5) Het beperkt aantal flessenhalzen binnen justitie (met het hof van beroep van Brussel als iconisch referentiepunt) tot oorlogsgebied verklaren en daarnaar handelen.

Denkdagen over justitie zijn zeldzaam, dus het initiatief verdient aandacht, ook al is de focus beperkt. Maar ik zal misschien toch discreet in een hoekje gaan luisteren. Wie weet is er een bevlogen tussenkomst van een politicus of spreker.

Hugo Lamon

Lees hier eerdere columns van Hugo Lamon


Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

1 Reacties

1 Reactie

  1. Gust Verwerft

    Aan woorden, liefst moeilijke, was er nooit een gebrek bij justitie.

    Antwoord

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.