Een echtpaar gaat uit elkaar en komt naar je kantoor voor een echtscheiding door onderlinge toestemming. Ze waren gehuwd in het wettelijk stelsel en hebben een aantal individuele levensverzekeringen en groepsverzekeringen. Hoe wordt dat geregeld sinds de wet van 22 juli 2018?

Eerst even de verschillen op een rijtje

Er bestaan heel wat soorten individuele levensverzekeringen. Pensioensparen is daar één van.

In het meest klassieke geval is een levensverzekering bedoeld om erfgenamen te beschermen tegen de financiële gevolgen van een overlijden. Denk bijvoorbeeld aan een schuldsaldoverzekering.

Maar de mogelijkheden die levensverzekeringen bieden, gaan veel verder dan een bescherming bij overlijden. Via een levensverzekering kan je ook aan vermogensplanning doen. Of je kan het gebruiken als spaarpot: voor kinderen of kleinkinderen, voor pensioen via pensioensparen of lange termijn sparen. De levensverzekering ‘pensioensparen’ hoort tot de zogenaamde derde pensioenpijler en is dus één van de mogelijke individuele levensverzekeringen. De cliënten hebben zelf een contract bij een verzekeraar of bank afgesloten voor een pensioenspaarverzekering. Ze betalen de premies zelf en genieten (meestal) ook een fiscaal voordeel.

Ook bij een groepsverzekering bouw je een aanvullend pensioen op, maar hier betaalt de werkgever de premie, eventueel aangevuld met een bijdrage van de werknemer. Een groepsverzekering hoort tot de tweede pensioenpijler. De verzekeringnemer van een groepsverzekering is de werkgever. Die sluit voor (een categorie van) zijn werknemers een collectieve verzekering. Die polis voorziet meestal in de opbouw van een aanvullend pensioen, maar kan ook een overlijdens- of invaliditeitsdekking bevatten al dan niet in combinatie met pensioen.

En dan de wettelijke regels van verdeling

Als de cliënten de pensioenleeftijd nog niet hebben bereikt bij de echtscheiding zal het pensioensparen nog niet uitbetaald zijn. Dan zegt de wet dat de waarde van het individueel levensverzekeringscontract een eigen goed is van degene die de verzekering heeft aangegaan. De vorderbare netto afkoopwaarde van de verzekering is eigen “mits vergoeding indien daartoe aanleiding bestaat” (art. 1400, lid 1 Oud Burgerlijk Wetboek, vanaf 1 juli 2022 is dit art. 2.3.18., 5° BW).

De vorderbare netto afkoopwaarde is het bedrag dat de verzekeringsnemer effectief zou ontvangen wanneer hij de levensverzekering zou afkopen. Als de maandelijkse premies met gemeenschapsgeld (bv. loon in het wettelijk stelsel) zijn betaald, is er aanleiding tot vergoeding door het eigen vermogen van de echtgenoot die de verzekering afsloot aan het gemeenschappelijk vermogen. De vergoeding is minstens het bedrag van de tijdens het huwelijk betaalde premies. Als de vorderbare netto afkoopwaarde meer bedraagt dan de betaalde premies dan is de vergoeding het bedrag van de vorderbare netto afkoopwaarde. Als er slechts een deel van de premies met gemeenschapsgeld zijn betaald (bv. omdat de verzekering al voor het huwelijk bestond) dan zal de vergoeding een proportioneel deel van de vorderbare netto afkoopwaarde zijn.

Is het pensioensparen al uitbetaald tijdens het huwelijk? Dan is volgens artikel 1405, §1, 8 van het Oud Burgerlijk Wetboek (vanaf 1 juli 2022 art. 2.3.22 §2 BW) het uitbetaalde kapitaal gemeenschappelijk.

Het vermogensrechtelijk statuut van de groepsverzekering is door de wet van 22 juli 2018 niet gewijzigd.

Een groepsverzekering gesloten door de werkgever ter financiering van een aanvullend pensioen dat wordt betaald bij het bereiken van een bepaalde leeftijd door de aangeslotene, beoogt in een aanvullend inkomen te voorzien. Zelfs al worden de bijdragen gedeeltelijk betaald door de werkgever en niet op het loon ingehouden, zijn ze een voordeel dat de werknemer uit hoofde van zijn arbeidsovereenkomst verkrijgt en maken zij deel uit van zijn inkomen uit arbeid. In de mate dat zij opgebouwd zijn met bijdragen betaald tijdens het huwelijk, behoort de waarde van een dergelijke verzekering tot het gemeenschappelijk vermogen. Ze moeten dus verdeeld worden bij een echtscheiding.

Hoe je als scheidingsprofessional deze vermogensbestanddelen correct opneemt in je EOT-overeenkomst, leggen we stap voor stap uit in ons boek “Echtscheiding door onderlinge toestemming. Handleiding voor de scheidingsprofessional.” Zo maken je cliënten correcte afspraken over deze verzekeringen.

Nele Meersman

Meer weten? www.verdeel.be

Samen met Vera Steyvers schreef Nele Meersman het boek Echtscheiding door Onderlinge Toestemming. Handboek voor scheidingsprofessionals. Het boek verschijnt in september bij KnopsPublishing.