​Tot verbazing van velen bereikte de regering dan toch een akkoord over een meerjarenbegroting. Dat is goed nieuws, al opent het meteen – en allicht wat ongewild – ook perspectieven voor haarklievende juristen. De concrete uitwerking van zelfs heldere principes zal zonder enige twijfel aanleiding geven tot alweer een typisch Belgische doolhof van in de haast geschreven complexe wetgeving met ongewilde neveneffecten.

De omvang van de maatregelen en de juiste modaliteiten zijn nog niet concreet gekend. De Gentse economieprofessor Gert Peersman ging in de televisiestudio’s op grond van de persverslagen in debat met vicepremier Vandenbroucke. De professor was kritisch over de budgettaire en economische gevolgen van de indexsprong, waarop de vicepremier stellig beweerde dat de universiteitsprofessor fout was, waarop die zich dan weer verdedigde met “het stond overal zo in de kranten”. De vicepremier reageerde geïrriteerd met “ja, maar ik zat wel aan tafel. Ik neem aan dat u wel een beetje fout geïnformeerd bent”. De economieprofessor en de kranten bleken bij nader inzien toch juist geïnformeerd te zijn, zo moest de woordvoerder en het kabinet van de minister achteraf schoorvoetend toegeven. De minister had nochtans mee aan de onderhandelingstafel gezeten. Dat belooft allemaal voor wat nog moet komen.

Over hoe het departement Justitie uit de begrotingsgesprekken kwam, is weinig uitgelekt en nog minder in de pers verschenen. Sommige kranten meenden te weten dat het akkoord voorziet in de oprichting van een nieuw federaal parket, gespecialiseerd in fiscale en sociale fraude. Dat zal in 2026 zes miljoen euro kosten, maar eens op kruissnelheid (vanaf 2029) zou dit jaarlijks 175 miljoen euro moeten opbrengen. La Libre Belgique meent te weten dat tien magistraten (met ieder één medewerker) de budgettaire moneymakers zijn. Er zouden ook vijf (vijf!) bijkomende onderzoeksrechters komen en – hoera – drie bijkomende gespecialiseerde magistraten in het hof van beroep van Brussel. Het is onduidelijk hoe die ‘return on investment’ is berekend en hoe het zit met de lange lijst van hangende fiscale geschillen voor dat hof van beroep in Brussel.

De minister van Justitie verspreidde zelf een persbericht om aan te kondigen dat Justitie niet enkel werd ontzien, maar ook bijkomende middelen zal krijgen. De door haar al wekenlang aangekondigde ‘moonshot’ van één miljard zou zich voltrokken hebben, maar niemand lijkt dit te willen bevestigen. Iedereen citeert braafjes het persbericht van de minister, waarin onder meer het volgende te lezen valt: “Door efficiëntiewinsten, de verhoging van de opdeciemen op penale boeten en van onmiddellijke inningen kan vijftig miljoen euro per jaar worden geherinvesteerd in Justitie. Verder kunnen de middelen van Justitie ook in de volgende jaren maximaal effectief ingezet worden door het vermijden van onderbenutting. Daarnaast wordt ingezet op een gespecialiseerde aanpak van ernstige fiscale en sociale fraude, door vijftien miljoen euro vrij te maken voor de versterking van het openbaar ministerie en de rechtbanken. Ook worden via een fonds de nodige kredieten vrijgemaakt om bijkomende investeringen in Justitie mogelijk te maken, en dat voor een bedrag van 264 miljoen euro in 2026 en 336 miljoen euro in 2026.”

Er zal dus ‘een fonds’ worden opgericht dat zeshonderd miljoen moet vinden. Wetstraatjournalist Wouter Verschelden noteerde in zijn dagelijkse nieuwsbrief dat er dus geen extra centen komen voor Justitie, “maar toch kan Verlinden triomferen, wat ze ook meteen deed in een persbericht om te claimen dat het extra miljard er is”. En hij vervolgt in zijn eigen pittige stijl: “‘Benieuwd of ze dat op haar departement ook zo gaan lezen’, was cynisch bij een regeringspartner te horen vanmorgen” (nieuwsbrief 24 november).

Vorige donderdag nam de minister van Justitie het woord op een reflectieavond in Antwerpen, waar ze haar ‘hefboomplan’ taalkundig omtoverde tot een ‘kathedraalplan’. Dat plan moet de actoren van Justitie helpen bij de gedachte dat de bouw van een nieuwe justitie, net zoals bij kathedralen, een werk is van verschillende generaties. Voor sommigen dekt de kathedralensymboliek een andere lading, maar dat was duidelijk wat de minister voor ogen had.

Positief is alvast dat de in het Paasakkoord ingeschreven tijdelijke verhoging van het justitiebudget (50 miljoen) structureel zou worden.

Intussen blijft Justitie zoals het was: het is een kar. Sommigen trekken die kar met veel enthousiasme, terwijl anderen gewoon op de kar gaan zitten eens ze in beweging is. Maar of er nu al dan niet bijkomend budget is, er zijn nog altijd togadragers die niet beseffen dat de kar voorbijtrekt. Ze beseffen zelfs niet dat er een kar is. Het is aan de minister om met strakke teugels in galop te gaan.

​Hugo Lamon

​Lees hier meer columns van meester Hugo Lamon over Justitie.

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld? Volg Jubel.be op LinkedIn.