De onvrede over het arrest in de zaak Sanda Dia en de straffen die de Reuzegommers kregen, blijft doorgaan. Protestacties, de video van Acid, filmpjes op TikTok. Maar vanwaar komt die onvrede? Eric Beaucourt maakt een analyse.
Het Reuzegom-arrest en de straffen die werden opgelegd blijven stof doen opwaaien, meer zelfs er worden strengere straffen geëist evenals de publicatie van de namen van de Reuzegommers. De burger lijkt het recht in eigen handen te willen nemen.
Als men de (sociale) media volgt dan blijkt evenwel dat de meeste ondervraagden en diegenen die kritiek uiten op het arrest, niet of onvoldoende op de hoogte zijn van de inhoud van het arrest en aan hetgeen er aan vooraf is gegaan.
Men kan het een burger niet kwalijk nemen dat men een volledig arrest van 118 bladzijden niet leest. De burger kan en moet kritiek kunnen geven op Justitie en op rechterlijke uitspraken, maar die kritiek moet gebaseerd zijn op dossierkennis en objectieve argumenten aandragen en men mag het recht daarbij niet in eigen handen nemen, zoals nu aan het gebeuren is.
De burger kan en moet kritiek kunnen geven op Justitie en op rechterlijke uitspraken, maar die kritiek moet gebaseerd zijn op dossierkennis en objectieve argumenten.
Ik kan niet anders dan vaststellen dat diegenen die kritiek geven, niet juist zijn geïnformeerd en dat een groot aantal media geen of onvoldoende juiste duiding geven bij de uitspraak.
Enkele voorbeelden:
- Meerdere ondervraagden spreken van moord.
- Een andere spreekt van schuldig verzuim.
- Nog een andere spreekt van werkstraf als een lachertje.
- Verkeerde tenlasteleggingen worden aangehaald evenals verkeerde of onvolledige straffen.
- Over de video op YouTube spreekt men enkel van het vermelden van namen, terwijl de youtuber het heeft over “een vet zwijn te spietsen, te exposen, te cancelen” enz.
De bedoeling van deze tekst is de uitspraak en de gevolgen nog wat verder te duiden met hier en daar kanttekeningen. Om te voorkomen dat de tekst te lang wordt, moet ik soms wat kort door de bocht gaan. Een aantal gegevens kunnen verder (juridisch) onderbouwd worden, maar daarvoor ontbreekt mij nu de tijd. Hier en daar geef ik mogelijk mijn mening, maar deze is in feite irrelevant. Ik vertegenwoordig niemand en niemand heeft mij gevraagd om deze tekst te schrijven.
Een tweetal zinnen werden overgenomen (met toelating van de auteur) uit commentaren die ik elders heb gevonden.
Ik probeer alles in een juiste context te plaatsen, zodat iedereen die kritiek heeft zich wat verder verdiept en nadenkt over zijn/haar uitspraken.
Voor welke feiten werden de Reuzegommers veroordeeld?
De Reuzegommers werden veroordeeld voor onopzettelijke doding, mensonterende behandeling en inbreuken op de dierenwelzijnswet. Moord, doodslag en zelfs opzettelijke slagen werden niet weerhouden en waren trouwens ook niet voorzien in de oorspronkelijke kwalificatie (voor zover mij bekend).
Volgens het hof gaat het dus om een ongeval en het hof legt dit ook uitvoerig uit waarom.
De mensonterende behandeling wordt door het hof uitvoerig beschreven in het arrest en spreekt boekdelen.
Het feit dat Sanda Dia toestemming heeft gegeven om deel te nemen aan dit doopritueel verandert volgens het hof niets aan de ernst van de feiten.
Welke straffen en veroordelingen hebben de Reuzegommers nu eigenlijk gekregen?
Dit onderdeel heb ik reeds uitvoerig toegelicht in een bijdrage die u hier kan vinden.
Daarin wordt ook uitgelegd wie de straffen oplegt en de nadruk gelegd op het feit dat de burgerlijke partij zich niet mag inlaten met de strafmaat. De burgerlijke partij mag hier dus zelfs niet over pleiten en een straf vragen, overeenkomstig de wet.
Er is wel een typefout geslopen in de tekst waar ik voorhield dat de vervangende gevangenisstraf voor de geldboete vijftien maanden bedraagt terwijl dit in feite vijftien dagen bedraagt.
Het proces is op burgerlijk gebied nog niet afgehandeld en de burgerlijke partijen riskeren nog belangrijke schadevergoedingen te moeten betalen aan de familie.
Is de werkstraf een lachertje?
De rangorde van de straffen wordt door de wet geregeld in het Strafwetboek.
De theorie is dat een gevangenisstraf zwaarder is dan een werkstraf en dat een werkstraf zwaarder is dan een geldboete. In de praktijk lijkt mij een gevangenisstraf zonder uitstel zwaarder dan een werkstraf maar een gevangenisstraf met uitstel lichter dan een werkstraf.
Wat houdt de werkstraf van de Reuzegommers in ?
De werkstraf houdt in dat de veroordeelde onbezoldigd werk moet uitvoeren.
De werkstraf kan enkel worden uitgevoerd bij openbare diensten van de Staat, de gemeenten, de provincies, de gemeenschappen of de gewesten, verenigingen zonder winstoogmerk of bij stichtingen met een sociaal, wetenschappelijk of cultureel oogmerk. Concrete voorbeelden hiervan zijn technische gemeentediensten, groendiensten, bejaardentehuizen, natuurverenigingen en bibliotheken.
De veroordeelde mag zelf geen keuze maken. Er wordt wel rekening gehouden met zijn mogelijkheden en het feit dat hij eventueel werkt.
In geval de veroordeelde werkt, zal hij de werkstraf dus moeten uitvoeren bijvoorbeeld op een zaterdag, een zondag of tijdens zijn verlof.
De veroordeelde mag zelf geen keuze maken. Er wordt wel rekening gehouden met zijn mogelijkheden en het feit dat hij eventueel werkt.
Een werkstraf van 300 uren betekent dus dat de werkgestrafte 37,5 dagen aan acht uur onbezoldigd moet werken.
Het is niet de bedoeling dat andere werknemers op de werkvloer weten welke feiten de werkgestrafte heeft begaan en welke veroordelingen hij heeft opgelopen, maar meestal wordt dit toch op de één of andere manier bekend, met alle gevolgen vandien op de werkvloer.
De werkstraf moet binnen het jaar uitgevoerd worden. Deze termijn kan eventueel verlengd worden.
Wat gebeurt er indien de Reuzegommers de werkstraf niet of slechts gedeeltelijk uitvoeren?
Van zodra er om één of andere reden problemen zijn bij de uitvoering van de werkstraf, wordt de werkgestrafte opgeroepen voor de probatiecommissie.
Die commissie oordeelt of hij nog een kans krijgt om de werkstraf verder uit te voeren of niet. Die oproeping gebeurt al van zodra de werkgestrafte één of twee keer ongewettigd afwezig is.
Meestal krijgt de werkgestrafte nog één kans.
Indien er opnieuw problemen zijn, komt de zaak opnieuw voor de probatiecommissie die het dossier overmaakt aan de Procureur des Konings voor uitvoering van de vervangende gevangenisstraf.
Er wordt dan wel rekening gehouden met het aantal uren dat reeds werd gepresteerd en het overblijvend deel moet dan uitgevoerd worden door opsluiting in de gevangenis of het dragen van een elektronische enkelband.
Alles hangt daarbij af van de richtlijnen van de minister van Justitie. De rechter komt hierin niet meer tussenbeide.
Is de straf te mild?
Zoals boven reeds gezegd vinden een aantal burgers de straf te mild. Zij worden daarin soms opgejut door allerlei personen, die zonder enige dossierkennis, hun mening op de sociale media willen ventileren. Daartoe horen nu ook sinds kort politici.
Het blijft essentieel in een democratische rechtsstaat dat een strafproces uitsluitend binnen de muren van de rechtszaal wordt gevoerd. Nergens daarbuiten, en zeker niet op sociale media.
De laatste dagen lijkt het wel alsof het strafrecht niet langer tot het monopolie van het gerecht behoort. Het blijft nochtans essentieel in een democratische rechtsstaat dat een strafproces uitsluitend binnen de muren van de rechtszaal wordt gevoerd. Nergens daarbuiten, en zeker niet op sociale media.
Burgers die ontevreden zijn zouden zich volgende vraag moeten stellen: zouden zij die ongegronde kritiek uiten op een rechterlijke uitspraak en de verdedigingswijze van advocaten verafschuwen, niet evenzeer wensen dat het recht op een eerlijk proces en het recht op een privéleven wordt geëerbiedigd wanneer zij ooit een misstap begaan, zoals onopzettelijke slagen en doding bij een ongeval, waarvan iedereen gemakkelijk de dader kan zijn?
Zouden zij die vandaag rechter en uitvoerder willen spelen er dan ook voor staan te springen om door een volkstribunaal te worden berecht, dat naar eigen goeddunken straffen kan opleggen en uitvoeren?
Het antwoord lijkt mij vanzelfsprekend.
De straf moet datgene zijn die door de wet wordt voorzien en alle beoogde gevolgen daarvan. Niets meer en niets minder.
Als men vindt dat de strafmaat niet voldoet aan de verwachtingen, dan moet men ervoor ijveren dat voor bepaalde misdrijven de strafvork (verschil tussen minimum en maximum straf) minder groot is, dat geen uitstel kan verleend worden voor bepaalde misdrijven enz.
Uit verschillende interviews die ik heb gelezen, meen ik te kunnen afleiden dat alle partijen, ook de familie van het proces van oordeel zijn dat het proces correct is verlopen. Er was zelfs sprake van een modelproces.
De familie is het ook eens met de straf, doch heeft wel moeite met het feit dat de namen niet werden bekend gemaakt.
Hoe zit het nu precies met de vermelding van namen van beklaagde en veroordeelde Reuzegommers?
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen vermeldingen door de media en vermeldingen door de rechtscolleges.
Daarnaast moet er een, onderscheid gemaakt worden tussen het onderzoek en de uitspraak.
Ten slotte moet iedereen weten dat de wet een aantal uitzonderingen voorziet zowel voor minderjarigen als slachtoffers van zedendelicten enz.
Media
De media zouden zich moeten houden aan een code die opgesteld is door de Raad voor de Journalistiek vanaf bladzijde 31. Dit is evenwel geen wettekst en in de realiteit komt het er op neer dat iedere journalist zelf beslist. Dit is althans mijn aanvoelen. Er lijken ook niet onmiddellijk sancties te zijn voorzien.
Justitie
Justitie zelf publiceert in de regel geen namen en identiteiten van betrokken partijen op de website. Momenteel bestaat er ook geen wettelijke bepaling die hieromtrent iets voorziet. De nieuwe wet die binnenkort in voege zou moeten treden zal wel regels voorzien omtrent het al of niet vermelden van namen en identiteiten bij publicatie van uitspraken.
In Nederland is het de regel dat namen en identiteiten o.m. van natuurlijke personen niet worden gepubliceerd.
In 2012 heeft de gegevensbeschermingsautoriteit reeds een aanbeveling gedaan i.v.m. de publicatie van namen van natuurlijke personen in rechterlijke beslissingen.
Heeft men het recht zelf de namen van de Reuzegommers kenbaar te maken?
Niemand heeft het recht om zelf rechter te spelen door naast de veroordeling nog een bijkomende straf op te leggen via publicatie van een aantal gegevens. De wet voorziet immers een afzonderlijke straf zoals de bekendmaking van een uitspraak. Onder het mom van burgerjournalistiek of om welke reden ook beweren sommigen dat dit wel moet kunnen.
Daarnaast wordt de privacy van de veroordeelde geschonden en hij kan bloot gesteld worden aan oncontroleerbare en onbeheersbare stigmatiseringsprocessen.
Niets is natuurlijk minder waar.
Er bestaat zoiets als doxxing dat in een aantal gevallen strafbaar kan zijn. Doxxing is het publiceren van persoonsgegevens van een individu of organisatie, doorgaans op het internet.
Daarnaast wordt de privacy van de veroordeelde geschonden en hij kan bloot gesteld worden aan oncontroleerbare en onbeheersbare stigmatiseringsprocessen.
De openbaarheid van de terechtzitting, waar iedereen kan aanwezig zijn, had en heeft tot doel de burger in de gelegenheid te stellen na te gaan of alles wel correct verloopt op het proces, niet om de namen overal te gaan verspreiden.
Video op YouTube?
Wanneer vorige week in een video op YouTube de namen van de veroordeelden werden bekend gemaakt, dan gaat het in die video niet alleen om het feit dat men niet tevreden is met de straf. In die video lijkt aan te zetten tot actie, namelijk “een vet zwijn te spietsen”, “te exposen”, “te cancelen”. Die bewoordingen zijn niet zo onschuldig.
Bovendien lopen sommigen er met de ogen open in door de video te liken (wat zou kunnen inhouden dat zij akkoord gaan met dergelijke acties) en door de youtuber te steunen, omdat hij een verdienmodel hanteert op YouTube.
Disproportionaliteit in vergelijking met andere misdrijven en opgelegde straffen
Velen proberen een vergelijking te maken met andere misdrijven en straffen en dikwijls ook met straffen die men zelf heeft opgelegd gekregen. Ook dat zet kwaad bloed.
Daarbij worden appels met citroenen vergeleken.
Meestal weet men evenwel niet de juiste context van de andere feiten en veroordelingen, de ernst van de feiten, of er al of niet sprake is van herhaling, de leeftijd van de betrokkene, de vergoeding van de burgerlijke partij, reeds opgelopen tuchtsanctie enz.
Komt de veroordeling van de Reuzegommers op hun strafregister?
Ik verwijs naar de tekst in verband met de straffen die werden opgelegd.
Daarbij kan er m.i nog wel discussie bestaan omdat geldboetes hoger dan 500 euro wel op het strafregister zouden komen, terwijl dit niet het geval zou zijn met een werkstraf met bijbehorende geldboete.
Is er nog beroep mogelijk?
Er is geen beroep meer mogelijk omdat het hof de zaak tot zich heeft getrokken om procedurele redenen. Alle andere verdachtmakingen daaromtrent slaan nergens op. Er is wel nog cassatie mogelijk. In cassatie oordeelt de rechter evenwel alleen of de wet juist werd toegepast: bijvoorbeeld of een onwettige straf wordt opgelegd, onvoldoende motivering voorhanden was, de wettekst verkeerd werd geïnterpreteerd enz.
Indien het arrest wordt gecasseerd, dan wordt de zaak opnieuw behandeld door een hof van beroep dat door het Hof van Cassatie wordt aangewezen.
Besluit
Het behoort niet tot de natuur der dingen dat ouders een kind moeten afgeven, al zeker niet in de omstandigheden waarin dit nu is gebeurd.
De ouders verdienen het om het overlijden van hun zoon nu in alle rust en sereniteit te kunnen verwerken. Ik hoop en ben ervan overtuigd dat zij voldoende troost en steun kunnen vinden in de vele steunbetuigingen die zij hebben ontvangen en nog zullen ontvangen en aan de mooie herinneringen die zij ongetwijfeld hebben aan hun zoon Sanda tijdens zijn leven.
De burger kan alleen maar het meeste respect opbrengen voor hun serene houding tijdens het onderzoek, het proces en daarna. Dat is niet iedereen gegeven.
Velen zouden daaraan een voorbeeld kunnen nemen.
Eric Beaucourt
0 reacties