​In mijn praktijk zie ik het maar al te vaak: je hebt het al druk met meerdere complexe dossiers wanneer een collega vraagt om samen te werken voor een interessante klant. De universiteit biedt je een lesopdracht aan of je krijgt de kans om een inhouse opdracht te gaan doen. Allemaal prachtige kansen die je carrière vooruit kunnen helpen. Dus zeg je overal ja op, want je wil geen kansen laten schieten. Maar voor je het weet ren je jezelf voorbij, lijdt de kwaliteit van je werk eronder en raak je overbelast. Ben jij het ook beu om altijd maar weer over je grenzen te (laten) gaan?

Zeg eens wat vaker nee

Het schijnt dat Warren Buffett een simpele regel hanteerde: "Wil je succesvol zijn, zeg dan tegen bijna alles nee." Soms zijn er gewoon té veel goede keuzes waar we allemaal ‘ja’ op willen zeggen, waardoor we ongemerkt over onze grenzen gaan. Zeker wanneer we onze doelen niet echt helder hebben of nog aan het uitvissen zijn hoe we die het beste kunnen behalen, is de verleiding soms erg groot om alle kansen die we krijgen meteen maar te benutten.

​Mensen die geen grenzen durven stellen, ervaren bijna 50% meer stress dan collega's die dat wel doen

Onderzoek toont aan dat mensen die geen grenzen durven stellen, bijna 50% meer stress ervaren dan collega's die dat wel doen. Hun werk-privébalans ligt significant lager en ze zijn minder tevreden met hun leven. Tegelijkertijd krijgen ze ook minder gedaan, omdat ze hun tijd moeten verdelen over meerdere verplichtingen, die ze vaak maar half kunnen nakomen.

Het is belangrijk om stil te staan bij wat we zelf nodig hebben en wat vaker grenzen te trekken tussen wat anderen van ons verwachten en wat we daadwerkelijk rond krijgen. Onze tijd en energie zijn nu eenmaal beperkt en wanneer we ergens 'ja' op zeggen, betekent dit automatisch ook dat we ‘nee’ zeggen tegen iets anders. Als dat toevallig iets is wat voor ons welzijn belangrijker is, doen we onszelf tekort.

Waarom is grenzen stellen zo moeilijk?

Toch zie ik heel wat mensen hiermee worstelen. Wanneer we tegen iets ‘nee’ moeten zeggen, vrezen we dat we belangrijke kansen gaan missen. We vragen ons af of klanten wel met ons blijven werken, zijn bang om iemand teleur te stellen.

Onze behoefte om onze eigen grenzen te bewaken komt in conflict met onze wens om aardig gevonden te worden. Die innerlijke spanning voelt zo oncomfortabel aan dat we automatisch ‘ja’ zeggen om ze te vermijden. Op hersenscans zien we hetzelfde hersengebied oplichten wanneer iemand een grens aangeeft als wanneer deze persoon fysiek gewond raakt. Anders gezegd: het doet ons letterlijk pijn om onze grenzen te bewaken! We zijn nu eenmaal biologisch geprogrammeerd om hulp te bieden wanneer iemand ons iets vraagt, maar dit oeroude overlevingsmechanisme kan in een wereld vol oneindige mogelijkheden contraproductief werken.

​Mensen die duidelijke grenzen aangeven, hebben betere professionele relaties dan wie dat niet doet.

Duidelijke grenzen zorgen voor betere relaties

Paradoxaal genoeg, hebben mensen die duidelijke grenzen aangeven betere professionele relaties dan wie dat niet doet. Want consistente grenzen zorgen voor duidelijkheid en voorspelbaarheid. Voorspelbaarheid schept vertrouwen. Wie geen grenzen durft aangeven, neemt teveel hooi op zijn vork en kan daardoor zijn beloftes vaak niet nakomen of levert maar half werk. Hoe valabel de reden ook is, in de ogen van de ander blijven het excuses. Wat hen bijblijft zijn niet de goede intenties waarmee iets werd toegezegd, maar wel het onbetrouwbare eindresultaat.

Grenzen stellen mag dan niet eenvoudig zijn, op de lange termijn is het veel waardevoller dat je gerespecteerd wordt en dat mensen je vertrouwen, dan dat men je aardig maar wispelturig vindt.

Eén van de grootste misvattingen over grenzen bewaken is dat je er een goede reden voor moet hebben of je ervoor zou moeten verontschuldigen. Niemand anders dan jij weet wat je nodig hebt en wat je er bij kan nemen. Het volstaat om kort en duidelijk aan te geven wat er voor jou werkt en wat niet. Het is geen goed idee om een uitgebreide uitleg te geven of je beslissing te gaan verdedigen. Daarmee geef je onbewust het signaal dat je standpunt nog kan herzien worden.

Hier zijn enkel strategieën die er voor zorgen dat je geen bruggen opblaast:

1. Koop tijd om na te denken. Heb je de gewoonte om meteen automatisch op alles ‘ ja’ te zeggen? Begin dan al eens met voortaan dit te zeggen: "Laat me even in mijn agenda kijken en ik kom hier morgen op terug." In de tussentijd kan je nadenken over wat je opgeeft wanneer je hier ‘ja’ tegen zegt en of het realistisch is.
2. Wees helder over je prioriteiten: zeg dat je agenda al gevuld is met projecten die je focus verdienen en communiceer duidelijk dat het gevraagde helaas niet past binnen je huidige prioriteiten.
3. Bied eventueel een alternatief: ken je iemand die perfect geschikt is voor de opdracht? Verwijs dan naar deze persoon door of vraag of je het zelf opnieuw kan bekijken wanneer het je beter uitkomt.
4. Blijf altijd respectvol: bedank de ander voor de kans en laat zien dat je het aanbod waardeert, ook al heb je er nu geen ruimte voor.

Blijf je grenzen bewaken

Grenzen leren aangeven is essentieel maar echter niet voldoende. Je kan namelijk niet verwachten dat iedereen je grenzen zomaar altijd respecteert, zeker niet wanneer jij iemand bent die normaal gesproken altijd ‘ja’ zegt. Je moet erop voorbereid zijn dat bepaalde mensen toch zullen proberen om hun zin door te drijven. Soms blijft iemand aandringen, zelfs na een duidelijke weigering.

Het kan ontzettend frustrerend zijn om niet ernstig genomen te worden. Soms beginnen we dan ook te twijfelen aan onszelf: kan ik dit nu wel maken? Ben ik niet te egoïstisch? Gaan ze het nog wel OK vinden als ik nu voet bij stuk hou?

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt de 'kapotte-grammofoonplaat-techniek' de meest effectieve manier om je grenzen te bewaken. Zo doe je het: blijf op empathische maar assertieve wijze kalm je standpunt herhalen, zodat de ander al snel inziet dat het geen zin heeft om je verder onder druk te zetten. "Het spijt me, maar dat zal niet lukken”, “ Helaas, het zal niet lukken”, “ Zoals ik al zei, het zal niet lukken” en vervolgens doorpraten over iets anders of het simpelweg met een glimlach weglopen.

Weet je wat ook helpt? Zelf beseffen waarom het zo belangrijk voor je is om deze grens te bewaken. Weten wat het je gaat kosten als je dat niet doet, verschaft je de innerlijke kracht om voet bij stuk te houden. Dat straal je ook uit en zo wordt voor de ander moeilijker om je standpunt te negeren.

Begin klein

Wil je oefenen met grenzen stellen, begin dan klein: sla een vergadering over waarbij je input toch niet cruciaal is. Weiger een uitnodiging waar je geen zin in hebt. Zeg nee tegen iets onbelangrijks of tegen iemand die je toch nooit meer ziet. Na vier weken consequent oefenen, zal je al significant minder stress ervaren en merken dat je productiever bent geworden.

Soms moet je ‘nee’ zeggen tegen het goede om ruimte te creëren voor het juiste. Je grenzen handhaven is essentieel om gefocust te kunnen leven en in te kunnen zetten op wat werkelijk belangrijk voor je is.

Accepteer dat je niet op elk moment voor iedereen goed kan doen en dat gezonde relaties gebaseerd zijn op wederzijds respect, in plaats van eenzijdige toegevingen.

​Cindy Rowe, Hannaway.

Wil je leren hoe je beter grenzen stelt zonder je professionele relaties te schaden? In het Focus Forward traject traject ontdek je hoe je meer bereikt door strategisch minder te doen. Lees je er graag meer over? Bestel dan hier het boek: Focus Forward!