Er is herrie binnen de Vlaamse regering over stikstof. Dat was in maart ook al het geval, maar toen werd er een “politiek” akkoord bereikt. Dat betekent concreet dat er nog niets juridisch geregeld was en dat de wetteksten nog moesten volgen. Vrijdag was er dan de laatste ministerraad voor de vakantie, waarbij de regering 200 agendapunten moest afhandelen.

De regering publiceert die beslissingen netjes op een website. Dat is dan wel transparant, maar wie daar doorheen scrolt ontdekt dat zo’n regering zich ook met een hoop pietepeuterige dingen bezighoudt. Maar er was dus ook een agendapunt over het wettelijk kader voor de stikstofreductie, maar daar werd geen akkoord over bereikt, zelfs geen politiek.

Volgens sommigen was het voorgestelde ontwerp niet in overeenstemming met het eerdere politiek akkoord omdat er nog geen milieueffectenrapportage is. Al vlug bleek dat er gewoon niemand bereid lijkt om zo’n MER te maken. Toen volgde politieke chaos, die blijkbaar nog even zal aanhouden. Daarop reageerde de bevoegde minister dan weer met het verspreiden van “ministeriële instructies”. De VRT had de hulp van een advocaat en van een professor nodig om uit te leggen wat de waarde is van die instructies. De standpunten hierover waren, zoals te verwachten was, niet eensgezind. Op Twitter, waar meningen al wat straffer worden geformuleerd, was professor milieurecht (en allicht relevant voor wat volgt ook gewezen CD&V kabinetschef) Kurt Deketelaere keihard voor de huidige minister (zelf juriste en ook Vlaams minister van Justitie): “tal van instructiemaatregelen hebben geen juridische basis. Haar partij, coalitiepartners, collega-ministers kunnen hier enkel afstand van nemen. Voorziet de onderwijswetgeving ergens om post factum diploma’s in te trekken?”.

Het is voor deze kleine columnist allicht wat (te) hoog gegrepen om zich in die discussie te mengen, maar zegt het eenvoudig juristenverstand niet dat de minister met een “instructie” aan de vergunningverlenende overheden in Vlaanderen richtlijnen kan geven over hoe ze decreten of besluiten moeten toepassen en het toch niet de bedoeling kan zijn dat die instructies in de plaats komen van een decreet of besluit? Of zie ik het te simplistisch?

Intussen is het al enige tijd geleden dat de PFAS-vervuiling de aandacht wegkaapte. Er werd toen gezwaaid met rapporten allerhande die ons moest duidelijk maken dat we midden in een ernstige milieucrisis zaten. In de grote verwarring over wat dat nu allemaal precies betekende herinner ik mij de tussenkomst van een advocaat in de media, die – voor mij althans – voor het eerst in een heldere taal min of meer kon uitleggen wat PFAS eigenlijk was. Ik was enthousiast over zoveel pedagogisch talent, maar blijkbaar dacht niet iedereen er zo over.

Op sociale media kon men lezen dat tegen de advocaat een tuchtklacht was neergelegd omwille van haar mediatussenkomsten. Het fragment van de uitspraak van de stafhouder van Gent werd door de betrokkene zelf op LinkedIn geplaatst en bevat o.m. volgende passage: “Daarbij moet in acht worden genomen dat prima facie door Mr. X de stelling van de burger, en van mogelijke particuliere benadeelden wordt vertolkt en dat zij daarbij dient op te tornen tegen grote, krachtige instituten die voorzien zijn van aanzienlijke middelen en professionele communicatiekanalen. Beknotting van de meningsuiting kan in zulke omstandigheden alleen als disproportioneel worden ervaren”. De uitspraak schept een interessant precedent, want het geeft aan de advocaat de mogelijkheid moet hebben om vrijuit te spreken, tenminste wanneer hij dat doet in naam van “de burger”.

Het is dan ook maar een kleine stap naar het jongste jaarverslag van het College van toezicht van de Orde van Vlaamse Balies. Dat orgaan controleert de advocatentucht. Wie dat verslag leest kan enkel maar opnieuw de bedenking maken: “dat kan beter”. Bovendien worden de tuchtuitspraken niet gepubliceerd, zodat ze in de duistere nevelen van de tuchtinstanties blijven hangen. In die ene pagina die uit de reeds gemelde beslissing van de stafhouder is gelekt valt nochtans veel interessante informatie te rapen. Zoals ook deze bijvoorbeeld: “Het spreekt voor zich dat Mr. X zo transparant mogelijk dient te communiceren in welke hoedanigheid (deze van betrokken raadsman of deze van commentator, of deze van wetenschapper) zij publieke standpunten inneemt”.

Dienstmededeling aan mijn eigen stafhouder: ik schrijf voor de burger, in eigen naam en voor eigen rekening en enkel met de bedoeling door het verkondigen van soms tegendraadse meningen het publiek debat te voeden. In deze: het is goed dat er nog advocaten zijn om zij die nog niet volledig afgehaakt hebben het juridisch kader te geven dat steeds vaker nodig is om de ministers te kunnen begrijpen. Of niet.

Hugo Lamon

Lees hier meer columns met de visie van meester Hugo Lamon op onze justitie

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen justitie, advocatuur en de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn.