Op woensdag 5 februari bracht Koning Filip een bezoek aan de Nederlandse en Franse Orde van de balie van Brussel. Blijkbaar kaderde dat in de viering van de 35^ste verjaardag van de splitsing van de Brusselse balie. Het is op het eerste gezicht wat merkwaardig dat de Koning de splitsing van advocatenordes komt vieren, zeker omdat die 35ste verjaardag al in 2019 plaatsvond en de herdenking dus wel rijkelijk laat was. Het is dan ook niet verboden om te denken dat de Koning een kleine eigen agenda had. Misschien wilde hij hierbij symbolisch mee aantonen dat ook gesplitste instellingen daarna nog kunnen samenwerken. Het kan een verbogen boodschap zijn voor al diegenen die vrezen dat de dreiging van de splitsing van dit land niet moet betekenen dat iedere samenwerking tussen het noorden en het zuiden van dit land onmogelijk zou worden.

De splitsing van de Brusselse balie heeft een eigen dynamiek ontwikkeld, al zijn er veel “taalgemengde” kantoren die soms met argusogen kijken naar mogelijke divergenties in de deontologie in beide Ordes, al zijn er natuurlijk ook die deze verschillen graag uitvergroten en er voordeel uit trachten te putten. De beide Stafhouders beklemtonen dat ze in de beste verstandhouding samenwerken en daarvan mocht de Koning dus getuige zijn.

Het is niet slecht om hier ook in herinnering te brengen dat in 2001 ook de Nationale Orde van Advocaten door de wetgever – na een lang uitgerekte euthanasie –  ten grave werd gedragen. Sindsdien leven de Orde van Vlaamse Balies en de Ordre de Barreaux Francophones en Germanophone vreedzaam naast elkaar (geheel terzijde: de OBFG laat zich graag “avocats.be” noemen, waardoor ze zeker in het buitenland  graag de indruk verwekken dat zij namens de gehele Belgische advocatuur spreken). De beide ‘communautaire ordes’ komen op voor de belangen van de advocaten en de rechtzoekende. Voor buitenstaanders lijkt het vaak evident dat die belangen in het noorden en zuiden van het land niet zo sterk van elkaar kunnen verschillen. Daarbij komt de vaak terugkerende vaststelling dat dit landje al zo klein is dat het zich geen twee verschillende invullingen van de advocatendeontologie kan veroorloven.

Toch blijkt in de praktijk dat er toch  nuanceverschillen zijn. In andere gevallen zijn er ook gewoonweg andere prioriteiten, divergerende bekommernissen en geheel andere gevoeligheden. Dat bleek zeker toen beide ordes overlegden over waar de wetgever zou kunnen bijdragen in de modernisering van het beroep. Het was moeilijk om gezamenlijke actiepunten te vinden. Ook op het vlak van informatisering en artificiële intelligentie zijn er, om het voorzichtig uit te drukken, in het verleden verschillende prioriteiten geweest. In dat opzicht verschilt de advocatuur niet erg van de rest van het land. Door de verschillende staatshervormingen behoren steeds meer rechtsdomeinen niet meer tot de bevoegdheid van het federale parlement en zijn er ook steeds onduidelijke bevoegdheidspakketten die voor ondoorgrondelijke wetgeving zorgen. En het volstaat om bijvoorbeeld tijdschriften als RAGB en JLMB te lezen om tot de vaststelling te komen dat ook uitsluitend federale wetgeving door de rechtspraak in het noorden en zuiden van het land een andere invulling krijgt.

Het is dan ook niet ondenkbaar dat bij de regeringsonderhandelingen vroeg of laat (en volgens sommige bronnen zelfs zeer binnenkort) de splitsing van justitie op de politiek agenda zal staan. In Franstalige kringen werd de benoeming van Zuhal Demir(NV-A) als ‘Vlaamse minister van justitie’ (eigenlijk van strafuitvoering, eerstelijnsbijstand en jeugddelinquentierecht) al als een ‘alarmerend’ teken aan de wand  beschouwd.  De (verdere) splitsing zou in vele rechtstakken niet veel verschil uitmaken en zou het voordeel hebben om de rechtshandhaving te laten aansluiten bij de wetgevende bevoegdheid. Het blijft natuurlijk een erg symbolisch en daarom geladen dossier, nu tot nu toe justitie als een kerntaak van de federale overheid werd beschouwd. Als nu de juridische tweedelijnsbijstand (pro deo), de benoeming van rechters en ook het strafrecht een Vlaamse materie zouden worden, kan dit mogelijkerwijze tot geheel andere wetgeving leiden. Er mag worden gehoopt dat ook in die constellatie we niet verglijden tot nationalistische Poolse toestanden, waar op grond van een soevereiniteitsgedachte rechters het Europees recht niet meer zouden mogen toepassen.

In het licht van dit alles was het bezoek van Koning Filip toch niet zo vrijblijvend en toevallig als op het eerste gezicht zou kunnen worden vermoed. De splitsing van de Brusselse Balie en de Nationale Orde hebben alvast aangetoond dat ook daarna nog harmonieus kan worden samengeleefd.

Hugo LAMON

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!