In het licht van het toenemend aantal gokverslaafden in ons land, stelde minister van Justitie Vincent Van Quickenborne plannen voor om gokreclame in ons land fors aan banden te leggen. Nadat er geen fundamentele bezwaren werden geuit door de Raad van State en de Europese Commissie, besliste de regering eind vorig jaar om die plannen verder te zetten.

Zoals vastgelegd in het regeerakkoord, gaat deze regering de strijd tegen gokverslaving en gokschulden aan. De groep van problematische gokkers financiert tot 40% van de omzet van gokbedrijven, blijkt uit internationale studies. De winsten van de sector worden dus geboekt op de kap van mensen met een verslaving. Gokverslaafden blijken gemiddeld immers 42% van hun maandinkomen uit te geven aan gokken.

Heel wat landgenoten kampen met een gokverslaving. Dit heeft ernstige gevolgen op financieel, mentaal en sociaal vlak. Onthutsende verhalen van spelers die torenhoge schuldenbergen opbouwden door hun volledige bankrekening en die van hun familieleden te verspelen, verschenen het afgelopen half jaar veelvuldig in de media. De getuigenissen over depressies, torenhoge schuldenbergen, isolement, vervreemding van familieleden en zelfs zelfmoordneigingen zijn legio. Uit Zweeds onderzoek blijkt dat het risico op zelfmoord bij een gokverslaving vijftien keer groter is.

Het is duidelijk dat de nodige maatregelen moeten getroffen worden om te vermijden dat de gokepidemie bij ons proporties aanneemt als in andere Europese landen

In het Verenigd Koninkrijk, waar het gokken al veel meer is toegenomen, gaf in een recent onderzoek 80% van de ondervraagde studenten aan regelmatig te gokken. Onder hen geeft 41% aan dat dit een negatieve impact heeft op hun studies. Van de bevraagde studenten gaf 35% toe dat ze hun studentenbeurs hiervoor aanspraken, hun rekeningen in het rood lieten gaan, leenden bij vrienden of zelfs leningen met hoge interesten aangingen. Een eerder onderzoek toonde aan dat 55.000 Britse kinderen tussen 11 en 16 jaar met een ernstige gokverslaving kampen. Het is duidelijk dat de nodige maatregelen moeten getroffen worden om te vermijden dat de gokepidemie bij ons dergelijke proporties aanneemt.

Een Belgisch onderzoek uit 2017 gaf aan dat 33% van de onderzochte intensieve gokkers zich lieten overtuigen om te gokken na e-mails van gokbedrijven. 31% deed dit nadat ze online gokreclame hadden gezien. Ook een op drie van hen werd hiertoe aangezet door reclame op billboards, op affiches of tijdens sportwedstrijden. Bovendien zijn kwetsbare mensen het meest beïnvloedbaar door gokreclame. 28,9% van de werkzoekenden die niet gokten, gaven aan dat gokreclame hen kon overtuigen om te beginnen gokken. Al deze bevindingen verklaren waarom we een toename zien in het aantal gokverslaafden in ons land. Het aantal mensen dat zich vrijwillig op de lijst van uitgesloten personen van de Kansspelcommissie liet plaatsen steeg met 70% tegenover 2014. Dit is bijzonder verontrustend als men weet wat de enorme impact is van gokreclame op de gokverslaafde en zijn of haar familieleden.

Gokken niet aan banden leggen, wel de tsunami aan gokreclame

De regering maakt zich ernstige zorgen over de gevolgen van de enorme hoeveelheden gokreclame waar we mee geconfronteerd worden, met name bij minderjarigen. Zoals vastgelegd in het regeerakkoord gaat de regering de strijd tegen gokverslaving en gokschulden aan. Uit wetenschappelijk onderzoek, bevestigd door een rapport van de Hoge Gezondheidsraad uit 2017, blijkt dat het beperken van de gokreclame een zeer effectieve preventieve maatregel is om gokverslaving tegen te gaan.

Uit recente getuigenissen bleek tevens dat gokverslaafden op de lijst van beschermde personen nog steeds gebombardeerd worden met e-mails van gokbedrijven

Ondanks herhaalde beloftes van de goksector dat men gokreclame niet zou richten op kwetsbare mensen en gokverslaafden, bleek dit in de praktijk al te vaak dode letter te zijn. Uit recente getuigenissen bleek tevens dat gokverslaafden op de lijst van beschermde personen nog steeds gebombardeerd worden met e-mails van gokbedrijven. Met de wetenschappelijke bevindingen over de effectiviteit van dergelijke reclame in gedachten, kan men zich voorstellen wat de destructieve gevolgen zijn voor mensen die van hun gokverslaving proberen af te raken. Daarom legt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne de gokreclame, die de laatste jaren zeer buitensporige proporties heeft aangenomen, aan banden via een autonoom koninklijk besluit. De voornaamste vormen van gokreclame worden verboden. Onder welke omstandigheden gokreclame wel nog kan, wordt strikt vastgelegd.

Het ontwerp van het koninklijk besluit werd voorgelegd aan de Europese Commissie en de Raad van State, om na te gaan of deze in overeenstemming zijn met het Belgisch en Europees recht. Uit de adviezen die minister Van Quickenborne heeft ontvangen, kwamen geen bezwaren waaruit zou blijken dat de genomen maatregelen onwettig of buitenproportioneel zijn.

Wat wordt verboden?

Het ontwerp van het koninklijk besluit is door de regering gefinaliseerd. De beperkingen op gokreclame gaan in vanaf 1 juli 2023. De volgende vormen van reclame worden verboden: reclamespots op televisie, radio en in bioscoopzalen; advertenties en video-advertising op websites; digitale kanalen en sociale mediaplatformen; advertenties in tijdschriften of kranten; reclameaffiches op openbare plaatsen; gepersonaliseerde reclame via mail, post, berichtendiensten, sms of sociale media en alle reclamedrukwerk. Strikte ethische en vormelijke regels waaraan de resterende vormen van gokreclame moeten voldoen, worden daarnaast vastgelegd. Wie wil gokken zal dat nog steeds kunnen. Enkel de personen die actief op zoek gaan naar informatie over kansspelen en willen gokken, worden nog geconfronteerd met gokreclame.

Ook de sponsoring van sportclubs door gokbedrijven wordt aan banden gelegd. Er komt een overgangsperiode om de lopende contracten te respecteren. Vanaf 1 januari 2025 wordt alle gokreclame uit de stadions gebannen (banners, affiches, reclamepanelen, spotjes). Er wordt één uitzondering gemaakt in een overgangsperiode tot 31 december 2027: er zal er enkel nog een logo met naam maar zonder slogan mogen geplaatst worden op het shirt. Dit mag niet groter zijn dan 75 cm² (7,5 cm x 10 cm) en mag niet op de voorzijde worden aangebracht.

Vanaf 1 januari 2028 zal ook dit verboden worden voor professionele sportclubs (de hoogste klassen van alle erkende sporten). Voor amateursportclubs zal een dergelijke vermelding wel nog kunnen met een maximum van 50 cm². De fiscale regels worden wel verstrengd aangezien zo'n sponsoruitgaven niet langer aftrekbaar zullen zijn in hoofde van de gokbedrijven.

Daarnaast heeft de regering beslist om de minimumleeftijd voor gokken en weddenschappen overal te verhogen tot 21 jaar.

Voor de Nationale Loterij worden gelijkaardige maatregelen genomen rekening houdend met de producten. De minister bevoegd voor de Nationale Loterij zal dit verder uitwerken.

Tot slot engageert de regering zich om de wijzigingen aan de Kansspelwet uitgewerkt door parlementslid Stefaan Van Hecke te steunen. Dit voorziet onder meer een cumulverbod van verschillende types kansspelen op één website, een uitbreiding van de toepassing van de lijst van uitgesloten personen naar dagbladhandels en verschillende andere beperkende maatregelen.