Onderstaande bijdrage is een samenvatting van de openingsrede van Procureur-Generaal bij het Hof van Beroep te Gent, Erwin Dernicourt. Die mercuriale sprak hij uit bij de plechtige opening van het gerechtelijke jaar 2021 te Gent op 1 september 2021.

De integrale openingsrede van Procureur-Generaal Dernicourt kan u hier inkijken.

Lees hier de gastrede van Kamervoorzitter bij het Hof van Beroep te Gent, Joseph Van Goethem, getiteld “Advocaten, Magistraten: zijn ze meesters van de (nieuwe) tijd?” op Jubel.be.

De aanleiding om het thema van de digitalisering aan te kaarten zijn uiteraard de grootse plannen van de minister – alleen al denken aan digitalisering bij justitie is ‘groots’. Die plannen zijn dan weer gebaseerd op de deze keer wél beschikbare budgetten, onze aller hardnekkigheid om ons in de digitalisering te engageren en, last but not least, de recente verwezenlijkingen op dat vlak – ja, inderdaad.

Vertegenwoordigers van het Hof van Cassatie en zijn Parket-Generaal, van het College van de hoven en rechtbanken en van het College van het openbaar ministerie hebben eind augustus 2021 samen met de vertegenwoordigers van de FOD Justitie, dienst informatieveiligheid en stafdienst ICT, gebrainstormd over hoever we staan en hoe het verder moet. Iedereen rond de tafel besefte: “Nu moet het gebeuren”.

The time is now!

‘Digitale transformatie’ en ‘justitie’: het leek lange tijd een contradictio in terminis. Negatieve ervaringen uit het verleden en gebrek aan expertise plaatsten digitalisering laag op de prioriteitenlijst. Het papieren dossier bleef de norm en de e-mail het meest moderne communicatiekanaal waarover justitie beschikte. Schrik voor een computergestuurde dossierbehandeling deed vele magistraten huiveren, trage laptops en functietoetsen zorgden voor frustraties, budgetten waren ontoereikend, behoeften werden niet altijd goed bevraagd en de complexe lokale werkprocessen van het Openbaar Ministerie bleken moeilijk digitaal vertaalbaar.

Ook al werd in 2020 het nodige gedaan om telewerk en videoconferentie mogelijk te maken, toch werd de situatie zo ernstig geacht dat België op het vlak van justitie door de Europese Commissie werd bestempeld als één van de meest digitaal achtergestelde landen in Europa.

Bij de start van dit nieuwe gerechtelijk jaar zal “Digitale Transformatie” de prioriteit krijgen die het hoort te krijgen. Een langverwachte transformatie die hoven en rechtbanken en Openbaar Ministerie stapsgewijs dichter bij de burger, maar misschien meer nog dichter bij de eigen medewerkers zal brengen.

De hoven en rechtbanken en het Openbaar Ministerie als moderne en aantrekkelijke werkplekken die vlot communiceren met de burger en binnen- en buitenlandse partners. Do we have a dream?

Beschikbare middelen en expertise

Zoals voor elke transformatie geldt, is het succes afhankelijk van voldoende budget, uitgebouwde ondersteuning, coördinatie, gerichte opleidingen en heldere communicatie. Geen big bang maar wel een gefaseerd en realistisch stappenplan waarbij digitalisering niet het einddoel is of mag zijn, maar wel het middel om beleidsstrategieën te bepalen, adequaat dossiers te behandelen en geldboeten efficiënt te innen.

Dankzij de Europese investeringskredieten en de bijkomende federale kredieten zal er in het kader van het “Europees Plan voor Herstel en Veerkracht” de komende jaren 100 miljoen euro geïnvesteerd worden in deze gefaseerde digitalisering van justitie.

Een deel van dit budget wordt geïnvesteerd in moderne IT-infrastructuur. In het kader van het JUPITER-project, dat staat voor “JUstice Professional IT EnviRonment”, zal elke medewerker kunnen rekenen op moderne hardware én software.

Om doelmatige besteding van het IT-budget voor justitie te garanderen is een duidelijke governance structuur noodzakelijk. Geen veelheid meer aan lokale, overlappende en niet te linken IT-projecten, geen versnippering van budgetten, maar duidelijke overleg- en beslissingsorganen zijn een conditio sine qua non.

Binnen het Openbaar Ministerie werd alvast de “Strategische stuurgroep ICT” opgericht. Deze stuurgroep wordt voorgezeten door de portefeuillehouder ICT binnen het College van het openbaar ministerie en bestaat uit vertegenwoordigers van het College, de raden, de steundienst, de expertisenetwerken en de APG’s. Het is binnen deze strategische stuurgroep dat de visie van het Openbaar Ministerie op het vlak van digitalisering gezamenlijk wordt besproken.

Deze stuurgroep wordt bijgestaan door 6 overleggroepen, meer bepaald de overleggroep ‘applicaties’, ‘MaCH’, ‘infrastructuur’, ‘JustNew’, ‘nationale registratierichtlijnen’ en ‘secu-rity’. Deze overleggroepen worden gefaciliteerd door het bureau IT van de steundienst en bemand door magistraten en personeelsleden geselecteerd op basis van hun expertise of interesse.

De interne overlegorganen werken nauw samen met de stafdienst ICT van de FOD Justitie. Dankzij onze BUPA, de Businesspartner van het Openbaar Ministerie in dienst bij de FOD Justitie, worden de noden op de werkvloer correct overgebracht.

Ten slotte werd binnen de beleidscel van de minister van Justitie het ‘DTO’, het ‘Digital Transformation Office’, opgericht. Het DTO heeft als voornaamste doelstelling de digitali-sering van justitie te ondersteunen en te begeleiden.

Wanneer komt dat digitale strafdossier?

Terwijl de parketten- en auditoraten-generaal zich klaarmaken voor de overstap naar MaCH 2.0, een MaCH-versie met een moderne interface waarin gebruikerscomfort centraal staat, zullen de andere parketten en de arbeidsauditoraten kennis maken met de eerste bouwstenen van het digitaal dossier:

1. Dankzij het project E-PV zullen de processen-verbaal van de politie in de toekomst niet langer afgedrukt en opgestuurd worden, maar digitaal toekomen. Dit najaar zullen de politieparketten de pv’s van onmiddellijke inningen digitaal ontvangen tot uiteindelijk, op middellange termijn, elk PV digitaal zal toekomen op het parket.
2. Dankzij de projecten JustSign en JustSend zal een medewerker documenten digitaal kunnen ondertekenen én verzenden. Eind 2021 zullen de eerste documenten digitaal verzonden worden. Parallel wordt gewerkt aan de rechtsgrond en de technische ontwikkeling van een digitale handtekening in strafzaken.
3. Via E-inventaris zullen alle documenten in het strafdossier consulteerbaar zijn.
4. Het platform Just-On-Web zal alle digitale informatie van justitie samenbrengen. Burgers, advocaten, ondernemingen, overheidsdiensten en gerechtsdeskundigen zullen via Just-On-Web op een beveiligde manier toegang krijgen tot het digitaal dossier.
5. Om medewerkers bij deze transformatie te begeleiden en in een opleiding op maat te voorzien zal een ‘Digital Academy’ binnen het Instituut voor de Gerechtelijke Opleiding (IGO) worden uitgebouwd waarop alle opleidingen over digitaal werken onder meer online beschikbaar zullen worden gesteld.

Ten slotte zal het essentieel zijn dat de steundiensten van de beide colleges in samenwerking met de stafdienst ICT van de FOD Justitie maximaal inzetten op communicatie en change management.

Digitalisering binnen justitie in België is broodnodig. De tijd is nu aangebroken om een versnelling hoger te schakelen.

Erwin Dernicourt, Procureur-Generaal bij het Hof van Beroep te Gent.

* De integrale openingsrede van Procureur-Generaal Dernicourt kan u hier raadplegen.

** Lees hier de gastrede van Kamervoorzitter bij het Hof van Beroep te Gent, Joseph Van Goethem, getiteld “Advocaten, Magistraten: zijn ze meesters van de (nieuwe) tijd?” op Jubel.be.