Binnen de EU worden er door meerdere lidstaten initiatieven genomen die gericht zijn op de realisatie van een kader rond due diligence naast het proces dat zich binnen de EU reeds afspeelt in het kader van de EU Supply Chain Act.

Vorig jaar introduceerde de Europese Commissie een voorstel dat bekend staat als de Richtlijn betreffende duurzaamheidsverplichtingen van ondernemingen: ‘The EU Supply Chain Act’ of ‘CS3D’. Sindsdien is er aanzienlijke vooruitgang geboekt op het gebied van due diligence inzake mensenrechten en milieu, zowel binnen bepaalde rechtsgebieden binnen de EU als op het niveau van de Europese Unie zelf.

Verschillende EU-lidstaten voerden reeds wetgeving in betreffende due diligence in waardeketens (zoals de Duitse wet op due diligence in waardeketens) of zijn daarmee bezig.

In dit artikel bespreken we de nationale initiatieven binnen de EU die gericht zijn op de regulering van een kader rond due diligence naast het proces dat zich binnen de EU afspeelt in het kader van de CS3D.

Nationale initiatieven binnen de EU rond due diligence naast de ‘CS3D’

We kunnen het juridische landschap rond de ‘supply chain due diligence’ indelen in vier verschillende categorieën van landen:

• Landen die de materie hebben geregeld.
• Landen die bereid zijn deze materie te regelen, maar de goedkeuring van de wet hebben uitgesteld vanwege de aankomende richtlijn.
• Landen die geen overkoepelende regelgeving hebben maar sector per sector regelen.
• Landen die niet in één van de bovenstaande categorieën vallen.

Landen waar duediligenceregelgeving voor de waardeketen van kracht is

Frankrijk heeft in 2017 een wet aangenomen over de zorgplicht/waakzaamheid (loi n° 2017-399 du 27 mars 2017 relative au devoir de vigilance des sociétés mères et des entreprises donneuses d'ordre).

Duitsland heeft een Duitse wet inzake supply chain due diligence (Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz, afgekort LkSG). Vanwege economische banden heeft deze wet al gevolgen voor bedrijven in Oostenrijk, Hongarije, Slovenië, Slowakije en Bosnië-Herzegovina.

Tijdens de omzetting van de huidige Richtlijn 2014/95/EUR betreffende niet-financiële verslaglegging (die zal worden vervangen door de Europese Supply Chain Act) heeft Portugal een wetgeving over maatschappelijk verantwoord ondernemen aangenomen, die grote bedrijven verplicht te rapporteren over hun sociale, milieu- en ethische prestaties (wet nr. 89/2017).

Landen die due diligence aan het reglementeren waren, maar gestopt zijn vanwege de aankomende EU-richtlijn

België diende in april 2021 een wetsvoorstel in voor een duediligenceplicht, maar dit proces is stilgevallen na de aankondiging van de EU CS3D. (Wetsvoorstel aangaande een zorg- en verantwoordingsplicht voor de ondernemingen, over hun hele waardeketen heen).

In Nederland werd op 11 maart 2021 een wetsvoorstel ingediend voor verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen. Het Nederlandse voorstel gaat verder dan de CS3D en stuit op veel weerstand in het parlement vanwege de vrees dat een strenger regime in Nederland de lokale economie zou belemmeren.

Oostenrijk heeft een wetsontwerp voor sociale verantwoordelijkheid, dat om dezelfde redenen is vastgelopen.

Het Spaanse wetsontwerp voor de bescherming van mensenrechten, duurzaamheid en zorgvuldigheid bij transnationale bedrijfsactiviteiten (Anteproyecto de Ley de Protección de los Derechos Humanos, de la Sostenibilidad y de la Diligencia Debida en las Actividades Empresariales Transnacionales) ligt sinds mei vorig jaar in de lade en wacht nog steeds op goedkeuring, ook in afwachting van de CS3D van de EU.

Landen die due diligence sector per sector reguleren

Oostenrijk heeft bijvoorbeeld een regelgeving voor de bouw, hernieuwbare energie en financiën. Deze regels gelden voor alle bedrijven, ongeacht hun grootte.

Macedonië heeft een ESG-rapportagerichtlijn aangenomen die een praktisch hulpmiddel is voor beursgenoteerde bedrijven met betrekking tot ESG.

In Zweden raakt de milieucode onderwerpen aan die relevant zijn voor de EU-CS3D, maar zonder dezelfde duediligenceverplichtingen en -formaliteiten.

Geen van bovenstaande

Malta, Kroatië en Slowakije zijn sterk beïnvloed door de Duitse wet.

Albanië, Bosnië en Herzegovina en Servië maken geen deel uit van de EU, maar hun economie is sterk afhankelijk van de handel met de EU en hun wetgeving is dus geharmoniseerd met die van de EU. Opmerking: er werd ons gemeld dat de economie in deze landen voornamelijk uit KMO's bestaat, dus valt een lage toepasselijkheid onder bedrijven te verwachten.

Afwachten geblazen

Al met al merken meerdere partijen op dat het toepassingsgebied (namelijk grote bedrijven) te beperkt is om lokale bedrijven significant te beïnvloeden en/of te betrekken. Velen vrezen wel dat de administratieve lasten aanzienlijk zullen toenemen.

Landen die al bezig waren met de invoering van duediligencewetgeving, besloten te wachten met als doel de verplichtingen te harmoniseren en te vermijden dat hun wetgeving te streng en dus minder competitief zou zijn.

We houden u hierover op de hoogte. In ons volgende artikel over dit onderwerp zullen we de huidige status van de CS3D en het verwachte tijdsschema voor de goedkeuring en implementatie ervan bespreken.

Lidia Mahillon en Koen De Puydt – Seeds of Law