LAMON op woensdag Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. |
Het recht evolueert met een ongeziene snelheid. Wie beroepshalve met dat recht bezig is weet maar al te goed wat de hippe slogan “levenslang leren” betekent. Een advocaat die zich beperkt tot de door de balie opgelegde bijscholing van 20 uur per jaar, dreigt op korte termijn uit de boot te vallen. De wetgevende omwentelingen zorgen er dan voor dat de markt van de juridische bijscholingen floreert als nooit tevoren. Daar is een concurrentieslag bezig tussen commerciële initiatieven (snelle winst), de universiteiten (financiering van de eigen werking en onderzoeksinstituten) en de balies zelf (kwaliteitsvolle en praktisch relevante opleiding aan de laagste prijs).
Sommige onderwerpen op die studiedagen lijken interessant, ook los van de aangekondigde sprekers. Vorige week was ik zelf getuige van een opleiding over een thema dat mij nauw aan het hart ligt en ik keek er naar uit iets bij te leren, of toch minstens nieuwe inzichten te verwerven. Groot was mijn ontgoocheling toen ik moest vaststellen dat de spreker niet verder kwam dan enkele oppervlakkige gemeenplaatsen zonder enige diepgang. Nog groter was mijn frustratie toen een aantal aanwezigen, die blijkbaar van het onderwerp geen kaas hadden gegeten, de uiteenzetting (inclusief de fouten, onnauwkeurigheden en prietpraat) zelfs interessant vonden. Ja, wat verwacht de gemiddelde advocaat eigenlijk van een bijscholing? Het maximum aantal “punten” aan de goedkoopste prijs, of misschien ook wat vernieuwende inzichten met diepgang? Oppervlakkig gewauwel of kritische inzichten met academische diepgang? Universiteitsprofessoren krijgen soms het verwijt te zweven en geen voeling te hebben met de dagelijkse juridische praktijk, maar wie enkel een niet verifieerbare praktijkkennis aanbiedt slaagt er dan weer niet altijd in om concrete problemen te abstraheren en een kader aan te bieden dat verder reikt dan het probleem van de dag. De rechtspractici en de academische wereld hebben elkaar dus nodig en maken samen het recht tot wat het is.
Dat spanningsveld komt ook aan bod in de discussies tussen de Orde van Vlaamse Balies en de universiteiten over de advocatenopleiding. De balies stellen al enige tijd vast (en ze worden daarin door de universiteiten niet eens tegengesproken) dat afgestuurde juristen niet onmiddellijk professioneel inzetbaar zijn aan de balie. De advocatuur organiseert daarvoor beroepsopleidingen (de zgn. “Buba”), maar er gaan daar al langer stemmen op om dat aan de universiteiten over te laten. De universiteiten willen zich niet verlagen tot een vakschool, ook al gaat het over de opleiding van advocaten en behoort dit al eeuwen tot hun maatschappelijke taak.
Dat historisch perspectief zou partijen moeten samenbrengen. Maar, helaas, loopt het anders. Nadat de woordvoerder van de Belgische decanen recent in de Juristenkrant met scherp schoot op de balies en de Ordes wegzette als corporatistische bolwerken (het ging dus voor alle duidelijkheid niet over de universiteiten zelf) publiceert het Rechtskundig Weekblad van deze week een open brief van de decanen. De lectuur ervan is leerrijk. Er wordt in ieder geval bevestigd dat er reeds twee jaar gesprekken lopen met de OVB en de Franstalige tegenhanger OBFG (avocats.be). Wie aan die gesprekken deelnam vertelt dat er- zacht uitgedrukt – niet echt vooruitgang werd geboekt, wat ook de minister van justitie niet was ontgaan. In ieder geval kwamen de beide regionale advocatenordes tot de voor hen wat onthutsende vaststelling dat de universiteiten hun maatschappelijke rol van academische opleider niet willen opnemen. Tot die conclusies kwamen ook de twee door de minister van justitie aangestelde experten, die als opdracht kregen na te denken over te toekomst van het advocatenberoep.
Met hun open brief bezegelen de decanen de breuk met de balie. Binnen de OVB wordt nu gewerkt aan een interne hervorming van de opleiding, waarbij ook buitenlandse voorbeelden (o.m. de stageschool van de balie van Parijs) tot voorbeeld strekken. Overigens heeft ook de Franstalige communautaire orde akte genomen van de onmogelijkheid om met de universiteiten op korte termijn tot een akkoord te komen over een performante beroepsopleiding voor de (toekomstige) advocaten.
Dat alles betekent natuurlijk niet dat de balies alle bruggen met de universiteiten opblazen. Dat doen de universiteiten trouwens ook niet. Die hebben, in hun wedloop naar externe financiering van het wetenschappelijk onderzoek, steeds vaker aanbevelingen nodig die aantonen dat hun onderzoek praktische relevantie heeft. Wie beter dan de Ordes kunnen dat bevestigen en die doen dat ook.
Maar toch zal de Buba-opleiding door de balies georganiseerd blijven. Met de medewerking van de universiteiten als het kan, zonder hen als het moet.
Mr. Hugo LAMON is advocaat aan de balie Limburg en bestuurder en woordvoerder van de Orde van Vlaamse Balies. Iedere woensdag maakt hij op Jubel een beschouwing over justitie.
Lees hier alle artikels van ‘LAMON op woensdag’.
In het Nederlands Juristenblad (NJB) nr. 21, 1 juni 2018:
HERIJKING VAN DE JURIDISCHE OPLEIDINGEN
Bespreking van de preadviezen voor de Jaarvergadering van de Nederlandse Juristen-Vereniging