Het is de advocatuur blijkbaar ontgaan, maar in het parlement werd een wet aangenomen waarbij een boek XIX (‘schulden van de consument’) wordt ingevoegd in het Wetboek van Economisch Recht (WER). Het is nog wachten op de publicatie in het Belgisch Staatsblad. De wet treedt grotendeels in werking vanaf “de eerste dag van de vierde maand” die volgt op die publicatie. Het is de bedoeling van die nieuwe wet om de “schuldindustrie” aan banden te leggen, omdat te veel “schuldinvorderaars” van consumentenschulden daar te veel geld mee verdienen en de consument nodeloos op kosten jagen.

De wetgever viseert de incassobureaus en de gerechtsdeurwaarders als voornaamste slechteriken, maar er wordt ook een tot nu toe vaak onderbelichte kwalijke rol toegedicht aan de advocaten. Van zodra de nieuwe wet in werking treedt zal ook de inhoud van een door een advocaat opgestelde ingebrekestelling kunnen worden gecontroleerd door een ambtenaar van de FOD Economie. Als de advocaat zich vergist dreigen administratieve en stafsancties. Ziet u het al staan in het Laatste Nieuws: “advocaat krijgt boete omdat hij in zijn ingebrekestelling 40 € te veel vorderde”? De krant zal zich niet vergissen: niet de cliënt van de advocaat zal de sanctie oplopen, maar wel de advocaat zelf. Et alors, hoor ik sommigen denken. Het lijkt velen te ontgaan waartoe dit allemaal kan leiden.

Eerst kort wat de nieuwe wet oplegt: de eerste herinnering (zeg niet “ingebrekestelling”) van een onbetaalde factuur aan een consument moet kosteloos zijn en de consument moet een termijn van 14 dagen krijgen om zijn factuur vooralsnog zonder kosten te betalen. Die brief moet ook enkele verplichte vermeldingen bevatten (zoals de omvang van het schadebeding dat later kan worden geëist) en de wetgever voorziet maximumbedragen voor dat schadebeding (bijv. voor facturen van meer dan € 500: €65 vermeerderd met 5 % op de schijf boven 500 € met een maximum van €2.000). Een onvoorzichtige of te gulzige advocaat die de wet niet correct naleeft zal door een ambtenaar van de FOD Economie kunnen worden gesanctioneerd, uiteraard onverminderd de mogelijkheid om ook zelf strafrechtelijk aansprakelijk te worden gesteld.

Dat wijzigt wezenlijk de huidige toestand. Wanneer de advocaat nu in een ingebrekestelling te hoge bedragen vermeldt, zal bij niet betaling de rechter die vordering afwijzen en eventueel een sanctie opleggen aan de cliënt. De grote nieuwigheid is nu dat de advocaat zelf aansprakelijk wordt en daar zelfs geen rechter meer aan te pas moet komen. De Orde van Vlaamse Balies heeft de wetgever daar ook op gewezen, maar de wijze waarop daar in de kamercommissie op werd gereageerd getuigt ofwel van kwade trouw ofwel van manifeste onkunde. Er wordt verwezen naar het feit dat er al lang de mogelijkheid bestaat voor ambtenaren om controles te doen en stukken op te vragen en dit nu al ter vrijwaring van het beroepsgeheim moet gebeuren in aanwezigheid van de stafhouder. Dat is echter een geheel andere discussie.

Zonder al te technisch te worden, toch even dit: nu voorziet art. XV.10/1 WER dat ambtenaren “onderzoeksmaatregelen of maatregelen tot vaststelling van een inbreuk” (lees: een soort huiszoeking) kunnen doen bij een advocaat, maar enkel wanneer ook de stafhouder daarbij aanwezig is. Die bepaling geldt nu enkel voor inbreuken op boek VI WER (marktpraktijken en consumentenbescherming) en alleen maar voor de advocaat wanneer hij zelf optreedt als ondernemer. De nieuwe wet breidt die bevoegdheden uit tot de situaties waarin de advocaat optreedt namens zijn cliënt (en dus als mandataris). Daarbij wordt ook nog in het nieuwe artikel VI.6/2 WER in één ruk de bevoegdheid van de ambtenaren uitgebreid naar alle onderzoeken op alle bepalingen van het Wetboek van Economisch Recht. Lees en herlees: tot alle 20 boeken van het WER. Het worden nog boeiende tijden wanneer ambtenaren een onderzoek starten bij een advocaat omdat die met zijn schriftelijk advies een inbreuk pleegt op pakweg art.II.2WER (de “loyauteit” van de economische transacties verzekeren) of een brief stuurt namens zijn cliënt waarbij de voorwaarde van art. XII.17 WER wordt miskend (aansprakelijkheid “mere conduit” van dienstverleners als tussenpersoon). Ik weet het, ik overdrijf allicht, maar wat als een nieuwe minister zijn administratie tot dergelijke acties aanzet?

U moet niet over veel verbeelding beschikken om te zien wat de volgende stappen kunnen zijn van zodra het principe aanvaard is dat een advocaat aan leiband moet lopen van een ambtenaar. Wat als dit principe ook elders opduikt (ik zeg maar wat: bij milieuhandhaving of familierecht). Het worden dan nog barre tijden voor advocaten die even een brief sturen namens hun cliënt.

Hugo Lamon

Lees hier eerdere columns van Hugo Lamon

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn