Het zou interessant zijn om hierover eens statistieken te publiceren, maar het buikgevoel van wie nu en dan een gerechtsgebouw binnentreedt zegt dat er daar beduidend minder activiteit is. Het lijkt erop dat er in burgerlijke en commerciële zaken een sterke terugloop is van het aantal zaken. Ook bij de hoven van beroep – uiteraard met uitzondering van dat van Brussel – is de doorlooptijd in burgerlijke zaken aanzienlijk ingekort. Dat is voor de rechtzoekende goed nieuws, maar misschien moet daarbij toch ook de vraag worden gesteld of iedereen die op zoek is naar ‘recht’ de weg naar justitie en gerechtigheid nog vindt.

Wie nog gewoon cliënten wil bedienen die betalen voor de dienstverlening dreigt tot een minderheid te gaan behoren, maar dat lijkt wel een “inconvenient truth” te zijn

Er is natuurlijk de toenemende groep van burgers die een beroep kan doen op de juridische tweedelijnsbijstand, wat betekent dat de advocatenkosten betaald worden door de overheid. De rechtzoekende ziet die factuur niet en dat is dan ook niet zijn of haar zorg. De advocaten-curatoren en zij die gerechtelijke mandaten uitoefenen (schuldbemiddelaars, bewindvoerders) zijn ook niet onderworpen aan de regels van de vrije markt. Wie nog gewoon cliënten wil bedienen die betalen voor de dienstverlening dreigt tot een minderheid te gaan behoren, maar dat lijkt wel een “inconvenient truth” te zijn. Ook wie van de balie houdt, wordt met dit soort beschouwingen weggehoond, omdat het niet past in het politiek correcte denken van de balieoverheden. Toch moet toch ooit de vraag aan de orde komen wat bij een teruglopend aantal geschillen en een toenemend overheidsbeslag de rol is van de moderne advocaat. Wordt de rechtbank op termijn vooral iets voor strafpleiters en speelt de rest zich voor een groot deel af buiten de rechtbank?

Het valt overigens op dat ook in traditionele kantoren (waar de toga meer is dan een decorstuk voor foto’s op sociale media) er de vaststelling is dat het ‘rechtbankwerk’ aan belang inboet. Het is dan ook geen overbodige luxe om zich daarbij de vraag te stellen wat het profiel is van de nieuwe advocaat. Wat moet die kunnen en kennen en zijn de juridische skills nog zo belangrijk als vroeger?

Intussen is de markt van de permanente vorming van advocaten dolgedraaid

Intussen is de markt van de permanente vorming van advocaten dolgedraaid. De mailbox van advocaten wordt overspoeld met een dagelijkse stroom aan aanbiedingen voor studiedagen. De tijd dat dit het privilege was van de universiteiten ligt al even achter ons. Het is een heuse business met stevige concurrentie, waar alle spelers op die markt inspelen op de puntenjacht van advocaten. Het is al lang niet meer duidelijk wat daarvoor de relevante criteria zijn. Mijn OVB-puntenkaart geeft aan dat ik al zestig punten sprokkelde, maar het is maar zeer de vraag of dit van mij een beter advocaat heeft gemaakt. Veel van die opleidingen waren ondermaats en wat de balie zelf organiseert is zelden kwalitatief beter. Ook wie van de balie houdt en dit met de beste bedoelingen zegt, moet niet op applaus rekenen. En om even nog wat zout in de wonde te strooien: ik heb allicht de afgelopen maanden meer geleerd van mijn kritische jonge medewerker die met zijn jeugdige frisheid mij beter bij de les heeft gehouden dan de oeverloze powerpoints van zelfverklaarde vakspecialisten.

Tot mijn grote verbazing moest ik er vernemen dat deze laatsten enkel op door henzelf georganiseerde activiteiten willen spreken en dus alleen in de eigen kerk willen preken, daarmee het academisch debat ontvluchtend. Dat zoiets anno 2023 nog mogelijk is tart elke verbeelding

Moet overigens een studiedag praktisch relevant zijn of is het ook goed wanneer die je als jurist een geweten schopt en je aanzet tot kritische reflectie? Vorige week was ik (overigens voor de tweede keer) aanwezig op een studiedag over het nieuwe Burgerlijk Wetboek, met sprekers van de VUB, de UGent en de UA. Er waren geen sprekers van de KUL, die nochtans de wet hebben geschreven. Tot mijn grote verbazing moest ik er vernemen dat deze laatsten enkel op door henzelf georganiseerde activiteiten willen spreken en dus alleen in de eigen kerk willen preken, daarmee het academisch debat ontvluchtend. Dat zoiets anno 2023 nog mogelijk is tart elke verbeelding, maar het zegt ook veel over hoe de academische wereld omgaat met kennis en de verspreiding ervan. Op die studiedag stelden de bij het wetgevingsproces niet betrokken wetenschappers de vraag naar het ambitieniveau van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. Moet dat zich beperken tot het louter codificeren van wat de rechtspraak de afgelopen decennia heeft geïnterpreteerd, of moeten de nieuwe algemene beginselen ook rekening houden met bijvoorbeeld de klimaatuitdagingen?

Zouden advocaten in hun bijscholingen niet eerder met dat soort benaderingen moeten geconfronteerd worden, eerder dan het volatiele van snel wijzigende gelegenheidswetgeving? Ik weet het, het wordt saai en ik herhaal mezelf, ik mag blijven zeggen dat ik van de balie hou, maar houdt de balie nog van mij?

Hugo Lamon

Lees hier eerdere columns van Hugo Lamon

Op de hoogte blijven van alle nieuwigheden binnen de juridische en fiscale wereld?
Volg Jubel.be op LinkedIn