In een eerder artikel behandelden we reeds de achtergrond en het doel van deze verordeningen. We gaven ook enige toelichting over de vernieuwingen die zij globaal genomen ingevoerd hebben. Daarna gingen we dieper in op de praktische gevolgen van de Digital Services Act. Tot slot zullen we in dit artikel hetzelfde doen voor de Digital Markets Act.
Het hoofdgevolg van de Digital Markets Act: de introductie van poortwachtersplatformen
De belangrijkste vernieuwing geïntroduceerd door de Digital Markets Act, is de rol van "poortwachters” (gatekeepers).
Wat is een poortwachtersplatform?
Poortwachtersplatformen zijn digitale platformen die een belangrijke toegangspoort vormen voor zakelijke gebruikers om hun eindgebruikers te bereiken. Ze hebben daardoor een aanzienlijke impact op de interne markt en kunnen fungeren als knelpunten tussen bedrijven en eindgebruikers.
Het gaat hier niet enkel om platformen zoals Amazon, Alibaba en andere gelijkaardige marktplatformen. Het betreft eveneens platformen als de App Store van Apple, de zoekmachine van Google, of het sociale mediaplatform van Facebook.
De Digital Markets Act bevat een reeks zorgvuldig gedefinieerde regels die op deze poortwachters van toepassing zijn. De bedoeling is om online diensten veiliger en toegankelijker te maken voor alle gebruikers.
De Digital Markets Act schrijft drie cumulatieve criteria voor om te beoordelen of een platform een poortwachter is:
- Het platform heeft een omvang die van invloed is op de interne markt. Dit wordt geacht het geval te zijn wanneer de onderneming in de laatste drie boekjaren in de Europese Economische Ruimte (EEA) een bepaalde jaarlijkse omzet heeft gehad en in ten minste drie lidstaten een kernplatformdienst aanbiedt.
- Het platform heeft controle over een belangrijke poort voor zakelijke gebruikers naar eindgebruikers. Dit wordt verondersteld het geval te zijn als het bedrijf een kernplatformdienst aanbiedt. Deze dienst moet in het laatste boekjaar ten minste 45 miljoen maandelijkse actieve EU-eindgebruikers hebben gehad. Bovendien moet ze ook 10.000 jaarlijkse actieve in de EU gevestigde zakelijke gebruikers hebben geteld.
- Het platform heeft een diepgewortelde en bestendige positie of zal deze naar verwachting in de nabije toekomst bekomen. Dit wordt geacht het geval te zijn indien het bedrijf in elk van de laatste drie boekjaren aan het tweede criterium voldeed.
Bedrijven moeten zelf nagaan of zij voldoen aan deze criteria. Indien dit het geval is, moeten ze de Commissie hieromtrent spontaan de noodzakelijke informatie verstrekken.
De Commissie zal dan, op basis van deze informatie of na een marktonderzoek, bepalen welke bedrijven kwalificeren als poortwachters.
Nieuwe regels voor poortwachtersplatformen
Verplichtingen
Uiterlijk zes maanden nadat een bedrijf als poortwachter werd gekwalificeerd, moet het voldoen aan de verplichtingen van de Digital Markets Act. Wanneer poortwachters buiten de EU zijn gevestigd, moeten zij een wettelijke EU-vertegenwoordiger benoemen die zal dienen als aanspreekpunt.
De Digital Markets Act voert onder andere de volgende specifieke verplichtingen in:
- Eindgebruikers moeten de mogelijkheid hebben om voor-geïnstalleerde apps eenvoudig te verwijderen. Ze moeten ook standaardinstellingen van besturingssystemen en virtuele assistenten kunnen aanpassen. Tot slot moeten ze webbrowsers die hen naar de producten en diensten van de poortwachter sturen, kunnen wijzigen. Hiertoe moeten ze toegang hebben tot keuzeschermen voor essentiële diensten.
- Eindgebruikers moeten apps of app stores van derden die het besturingssysteem van de poortwachter gebruiken of daarmee samenwerken, kunnen installeren.
- Eindgebruikers moeten abonnementen op kernplatformdiensten van de poortwachter even gemakkelijk kunnen opzeggen als aangaan.
- Derden moeten contact kunnen opnemen met en vragen en verzoeken kunnen richten aan de poortwachter.
- De zakelijke gebruikers die reclame maken op een poortwachtersplatform, moeten toegang krijgen tot de instrumenten waarmee de poortwachter prestatie meet. Ook moeten ze de informatie kunnen inkijken die ze nodig hebben om zelf de resultaten van hun advertenties na te gaan.
- Zakelijke gebruikers moeten hun aanbod op het platform kunnen promoten en buiten het platform contracten met hun klanten kunnen sluiten.
- Zakelijke gebruikers moeten de toegang krijgen tot de gegevens die tijdens hun activiteiten op het poortwachtersplatform worden gegenereerd.
Verboden
De Digital Markets Act voert ook verschillende verboden in voor poortwachters.
Poortwachters mogen niet:
- De gegevens van zakelijke gebruikers gebruiken wanneer ze met hen concurreren op hun eigen platform.
- Hun eigen producten of diensten gunstiger rangschikken dan die van derden, bijvoorbeeld in app-stores.
- App-ontwikkelaars verplichten bepaalde diensten van de poortwachter te gebruiken om in diens app stores te kunnen verschijnen. Het gaat hier bijvoorbeeld om diensten zoals betaalsystemen of authenticatiediensten.
- Eindgebruikers zonder toestemming tracken buiten de kernplatformdienst met het oog op gerichte reclame.
- Consumenten verbieden om buiten het platform contact te leggen met bedrijven.
- Gebruikers verhinderen om automatische geïnstalleerde software of apps te verwijderen.
Toegelaten activiteiten
De Digital Markets Act heeft geprobeerd om een evenwicht te vinden tussen de rechtmatige belangen van poortwachters, zakelijke gebruikers en eindgebruikers. In dat kader is het poortwachters wel nog toegestaan diensten aan te bieden om:
- Derde partijen in staat te stellen in bepaalde specifieke situaties met de eigen diensten van de poortwachter samen te werken.
- Zakelijke gebruikers toegang te geven tot de gegevens die deze zelf op het platform van de poortwachter genereren.
- Adverteerders en uitgevers de nodige tools en informatie te bieden om het succes van hun advertenties op het platform van de poortwachter te analyseren.
- Zakelijke gebruikers in staat te stellen hun aanbod op het platform te promoten en contracten met klanten buiten het platform af te sluiten.
Sancties voorgeschreven door de Digital Markets Act
Indien een poortwachter de bovenstaande regels overtreedt, kan de Commissie geldboetes opleggen. Deze mogen maximaal 10 % van de totale wereldwijde jaaromzet van het bedrijf bedragen. In geval van herhaalde overtredingen kan dit worden opgetrokken tot 20%. De Commissie kan ook dwangsommen opleggen tot maximaal 5 % van de totale wereldwijde dagomzet van het bedrijf. In het geval van systematische inbreuken, kan de Commissie ook aanvullende maatregelen opleggen.
De Commissie is als enige bevoegd voor de handhaving van de Digital Markets Act en kan:
- Nagaan of bedrijven als poortwachters opereren. Hiertoe kan ze eventueel een marktonderzoek uitvoeren. Daarin kan worden bepaald of een bedrijf dat niet voldoet aan de kwantitatieve criteria, toch voldoet aan kwalitatieve criteria om als poortwachter gekwalificeerd te worden.
- De verplichtingen voor poortwachters indien nodig dynamisch updaten.
- Systematische inbreuken op de Digital Markets Act bestrijden.
Overkoepelende conclusies over de Digital Services Act en de Digital Markets Act
Deze twee verordeningen tonen ons dat de EU haar digitale toekomst zelf vorm wilt geven. Ze is niet van plan passief de almacht van de grote spelers op de digitale markt te ondergaan.
Zowel de Digital Services Act als de Digital Markets Act hebben als doel een veiligere en meer toegankelijke digitale ruimte te creëren, waar de grondrechten van gebruikers worden gewaarborgd. Er wordt daarnaast ook een krachtig kader voor transparantie ingevoerd. Tot slot worden duidelijke verantwoordelijkheden opgelegd aan grote spelers teneinde de concurrentie op de digitale markt te stimuleren.
Deze regels zijn uiteraard van toepassing binnen de EU, maar gelden ook voor online tussenpersonen die buiten de EU zijn gevestigd en hun diensten binnen de EU aanbieden.
Concreet zorgt de Digital Services Act ervoor dat burgers een betere bescherming genieten van hun grondrechten en meer keuzevrijheid hebben. Dit zou moeten resulteren in lagere prijzen en een vermindering van illegale activiteit en content op online platformen.
Aanbieders van digitale diensten krijgen door de Digital Markets Act op hun beurt meer juridische zekerheid door de geharmoniseerde regelgeving.
Zakelijke gebruikers van digitale diensten zullen daarenboven meer vrijheid hebben in hun keuze van aanbieders. Dit zou dan ook voor hen moeten leiden tot gunstigere voorwaarden, een betere toegang tot de brede EU-markt en een betere bescherming tegen aanbieders van illegale inhoud, zoals bijvoorbeeld namaakgoederen. Bovendien krijgen ze de mogelijkheid om snel en gebruiksvriendelijk contact te leggen met het digitale platform waarop ze actief zijn.
Globaal genomen zorgt de Digital Services Act voor een democratische controle op de dominante online platformen, zodat er minder risico is op bijvoorbeeld manipulatie en desinformatie.
De Digital Markets Act tracht dan weer de concurrentieverstorende praktijken van digitale giganten zoals Google, Apple en Amazon te bestrijden en hun dominantie op de Europese digitale markt te corrigeren. Dit door hen nieuwe verplichtingen en verboden op te leggen, op straffe van zware boetes. Hierdoor zouden de kleinere platformen, kleine en middelgrote ondernemingen en startups meer kansen moeten krijgen om te groeien en te concurreren op online markten die worden gedomineerd door grote spelers.
Innovatieve bedrijven krijgen zo meer gelijke kansen met de grotere platformen, wat op zijn beurt dan weer zorgt voor meer keuze voor gebruikers. Eindgebruikers zullen gemakkelijker toegang krijgen tot en werken met diensten die een alternatief vormen voor de diensten van poortwachters. Ze zullen ook gemakkelijker van platform kunnen veranderen. Dit zou moeten leiden tot een betere dienstverlening tegen lagere prijzen voor de eindgebruiker.
Voor bedrijven zijn de Digital Services Act en de Digital Markets Act van groot belang omdat zij de markt van de digitale diensten veiliger en meer toegankelijk maken. Ze zogen ook voor de harmonisatie en de verduidelijking van de regels op de digitale markt in de EU. Zij bieden daarmee een wereldwijde maatstaf voor online bedrijven door hen een modern, duidelijk en transparant kader aan te reiken waarin rechten worden gerespecteerd en verplichtingen worden gehandhaafd.
Dit biedt wereldwijd nieuwe mogelijkheden tot innovatie, groei en gelijke kansen voor iedereen.
0 reacties