De burgemeester als activistische rechter. Of is het toch weer de schuld van de rechter?

18 mei 2022 | Column

Zijn in een democratie rechters belangrijker dan politici?

Door Hugo Lamon

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Opgelet: dit artikel werd gepubliceerd op 18/05/2022 en kan daardoor verouderde informatie bevatten.

Vorige week zat de stadsschouwburg van Mechelen afgeladen vol voor de derde “Dag van de rechtsstaat”. Het was een blij weerzien na de barre coronatijden, maar het was vooral een beklijvende avond. Die begon met Aydan Umut (een schuilnaam), die ooit één van de hoogste magistraten van Turkije was en nu assistent-dossierbeheerder bij een Vlaams parket. In de nacht van 15 op 16 juli 2016 vond, in nooit opgehelderde omstandigheden, een poging tot staatsgreep plaats in Turkije. Meteen verloren 2.740 Turkse magistraten hun job en velen van hen zijn in de gevangenis beland op grond van een lijst die het regime al lang vooraf had voorbereid. Ook Umut stond op de zwarte lijst. In een interview met De Standaard Weekend (14 mei) zegt hij daarover: “Ik ging slapen als rechter en werd wakker als terrorist”. Hij vluchtte voor het regime en er rest hem alleen nog de overtuiging dat wie eens magistraat was, dat altijd blijft en het dus een soort roeping is.

Op de dag van de rechtsstaat was hij niet te stuiten en met een enthousiasmerende woordenvloed had hij het over hoe de rechtstaat niet plots verdwijnt. “De rechtsstaat verdwijnt niet van de ene dag op de andere. Het wordt stelselmatig afgebouwd, steen per steen, ook met steun van binnenuit” zegt hij daarover in De Standaard. En hij vervolgt: “Toen ik zelf als magistraat werkte, begreep ik het belang van rechtvaardigheid en van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht niet. Omdat ik toen geen slachtoffer was. Pas nu ik zelf vervolgd word, vat ik hoe belangrijk de rechtsstaat en de scheiding der machten zijn”.

Dat soort bedenkingen zal u nooit horen van magistrate Manuela Cadelli, de flamboyante gewezen voorzitster van de “Association syndicale des magistrats”. In 2018 verscheen van haar reeds het boek Radicaliser la justice, waar ze het neoliberalisme en de toenemende invloed van de uitvoerende macht als bedreigingen ziet voor de rechtsstaat. Vorige week publiceerde Paris Match een interview met haar onder de titel “La justice maltraitée par le politique. Une juge Belge dénonce”. Geheel tegen de redactionele lijn van dit tijdschrift bleef het bij een bescheiden foto van de spitante rechter, maar het was een uitvoerige analyse van de verhouding tussen rechters en politici. Aanleiding tot het interview is haar recentste boek La légitimité des élus et l’honneur des juges, dat helaas in de Vlaamse boekhandel nog niet beschikbaar is, maar in het interview zet ze er de krachtlijnen van uiteen. De scheiding der machten, zoals die door Montesquieu werd geconcipieerd, is volgens haar na WOII grondig dooreengeschud. “Na de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog, de Holocaust en de misdaden van het nazisme, werd het na 1945 duidelijk dat er behoefte was aan een democratische en beschavingshervorming. Het institutionele evenwicht werd volledig herschikt en de verkozenen verloren het monopolie van democratische legitimiteit, waarop zij echter nu nog steeds aanspraak maken. De rechters daarentegen werden aangewezen als de hoeders van het evenwicht van de overheidsinstellingen en van de rechtsstaat. Met welk doel? Juist, om de gruwelen van het nazisme niet te herbeleven. Moeten we eraan herinneren dat Hitler democratisch aan de macht werd gebracht door het volk?”

Het zou allicht vuurwerk geven wanneer Manuella Cadelli in debat zou gaan met iemand als Bart De Wever of em. Prof Marc Elchardus.

Het zou allicht vuurwerk geven wanneer Manuella Cadelli in debat zou gaan met iemand als Bart De Wever of em. Prof Marc Elchardus. Het valt enkel maar te hopen dat het boek van Cadelli binnenkort ook in de Vlaamse boekhandel ligt.

Wie op de dag van de rechtsstaat aanwezig was, kon in de weekendkrant van De Standaard nog eens nagenieten van een ingekorte versie van de spetterende toespraak van Ilja Leondard Pfeijffer, die op verbluffende wijze de volle zaal met juristen aan zijn lippen liet hangen met een toespraak waarin hij zijn legalistische opvattingen verdedigde, maar daarbij niet blind was voor ontwikkelingen die zijn “blinde vertrouwen in het recht ondermijnen”. De Nederlandse auteur wees erop dat complotisme een probleem is voor de rechtstaat, maar ook het internet. “Internet is een probleem, want internet heeft ons idee van de waarheid gecompliceerd. Het is over de jaren alleen maar duidelijker geworden dat waarheid dankzij internet onder een overstelpende hoeveelheid waarheden begraven is. De waarheid, vertrouwen in de kenbaarheid van de waarheid en vertrouwen in de eenduidigheid van de waarheid zijn absolute voorwaarden voor het functioneren van ons juridische systeem. Zodra de waarheid wegvalt, valt alles weg”, zo merkte hij onder meer op. Dat u dit citaat zelf allicht via het internet leest, is daarbij een enkel maar een schrale troost.

Hugo LAMON

***

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!

(Ge)recht in de spiegel

Recente vacatures

Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
3 - 7 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Ondernemingsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Waals-Brabant
Advocaat
Douane
0 - 3 jaar
Antwerpen
Paralegal
Arbeidsrecht Vennootschapsrecht
0 - 3 jaar
Brussel
Advocaat
Arbeidsrecht
5 - 10 jaar
Brussel

Aankomende events

Blijf op de hoogte

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

1 Reacties

1 Reactie

  1. Ivan Peeters

    Heel mooi stuk. Vooral over het evenwicht tussen politieke democratie en magistratuur. Huidige discussies over duurzaamheid tonen aan dat beiden goed moeten functioneren om tot vooruitgang te komen.
    Ik deel het pessimisme/veroordeling van het internet, sociale media, alternatieve media niet. De waarheid is zelden eenvoudig en zelden makkelijk te achterhalen. De moderne media laten toe echt kritisch te zijn omdat we toegang hebben tot meer informatie. Kritische zin van het individu is altijd een voorwaarde geweest voor goed maatschappelijk functioneren. Kuddegedrag maakt heel wat eenvoudiger, maar gaat ten koste van de kwaliteit van het samen leven.

    Antwoord

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.