De advocaat als kleuter

Een wekelijkse bespreking van de juridische actualiteit kan vele richtingen uit. Er is het bericht dat de renovatie van het Brussels justitiepaleis zal aanvatten met de restauratie van de stellingen rond het gebouw. De veertig jaar oude steigers moeten eerst worden gemoderniseerd om de restauratiestudie te kunnen voltooien. Wie justitie geen warm hart toedraagt, kan er een beeldrijke metafoor in zien voor de werking van het Brussels gerecht. Laten we toch niet al te pessimistisch zijn en benadrukken dat ‘Team justitie’ ook tot vele goede dingen in staat is.

Deze week viel ook te vernemen dat de eerste voorzitter van het hof van beroep in Luik voortijdig met pensioen gaat. Volgens mediaberichten zou dit het gevolg zijn van een door hem bij herhaling gehekeld gebrek aan middelen voor justitie, o.m. ook inzake de veiligheid van de gebouwen. Een korpschef van een van de vijf hoven van beroep van ons land die opstapt, is blijkbaar enkel nieuws in het zuiden van het land. ‘Team justitie’ is blijkbaar toch iets van ‘deelteams’ met een duidelijke taalgrens, maar dat verheugt anderen dan weer. Wie luidop droomt van een Vlaamse minister van Justitie, zal er wel een hoopgevende trend in zien.

Er valt dezer dagen ook te vernemen dat er gedurende negen dagen gepleit wordt in de ‘klimaatzaak’, waarmee dit dossier de allures van een assisenzaak krijgt. In de aanloop werden her en der betogingen georganiseerd door ‘klimaatadvocaten’, de nieuwste hype onder de trends. ‘Klimaatadvocaten’ zijn helemaal geen advocaat, maar een soort mengeling van mediavedetten aangevuld met activisten die op zoek naar televisiecamera’s een advocatentoga aantrokken. Wie positief wil blijven kan zich verheugen in de aantrekkingskracht die uitgaat van die werkkledij, maar het mag toch ook verbazen dat de advocatenordes zich niet geroerd hebben in de verkleutering van het imago van de advocaat. De aandachtzoekers, die zich zonder schroom de beschermde titel van ‘advocaat’ aanmeten, zijn in alles het omgekeerde van waar het beroep voor staat. Wie de weg kiest van de rechtbank moet er zich bij neerleggen dat een zaak met juridische argumenten in de zittingszaal moet worden beslecht. Wie politieke hervormingen wil, kan beter parlementsleden overtuigen.

De rol van de advocaat was ook het voorwerp van reflectie binnen de eigen beroepsgroep. Deze week verscheen in het kader van de permanente vorming aan de Universiteit Antwerpen het cahier “De advocaat?! Een oud beroep in een modern landschap” van de hand van de bestuurder deontologie van de Orde van Vlaamse Balies. Het is een juridisch onderbouwd werkstuk, rijkelijk voorzien van noten en verwijzingen naar recente rechtspraak. De in dat boek verdedigde stellingen zijn doordacht, maar tonen de tweespalt aan binnen de balie. Met dat ‘modern landschap’ doelt men op de vaststelling dat advocaten al twintig jaar als ondernemer moeten worden beschouwd (velen lijken te vergeten dat het arrest-Wouters van het Hof van Justitie al dateert van 19 februari 2002, dus zo nieuw is dat vernieuwde landschap niet). Er is tevens de vaststelling dat advocaten geen gewone ondernemers zijn, omdat ze ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben en dus in hun klassieke advocatentaken de deontologische kernwaarden van het beroep moeten naleven. Maar het ondernemerschap betekent ook dat deregulering nodig is voor alles wat niet tot die kernwaarden behoort of voor die domeinen waar de wetgever al algemene regels heeft uitgewerkt. Wanneer de wetgever de ‘handelaar’ heeft afgeschaft in het Wetboek van Economisch Recht is het verbod uit artikel 437 Ger.W. om “handel te drijven” voor een advocaat doelloos geworden. Dat verklaart waarom de deontologie eerder heeft toegelaten aan advocaten om andere activiteiten uit te oefenen. Het valt te hopen dat de plannen van de betrokken bestuurder om die verbreding van de perimeter terug te schroeven geen bijval krijgen. Ook over zijn plannen om via de deontologie de activiteit van de advocaat-ondernemer ‘preventief’ deontologisch te controleren (onder meer inzake erelonen) wordt best grondig nagedacht. Een advocaat-ondernemer moet niet betuttelend worden behandeld. Dat neigt naar verkleutering van het beroep of, om het naar deontologisch correcte termen te vertalen, tot een aantasting van de onafhankelijkheid van de advocaat. Positief is alvast dat in de publicatie ook te lezen valt dat alle nieuwe ontwerpreglementen, voorafgaandelijk aan hun bespreking in de algemene vergadering van de Orde van Vlaamse Balies, nu op het publiek luik van de Orde zullen worden geplaatst in het kader van een openbare consultatie. Dat zal hopelijk zorgen voor een levendig debat en genuanceerde regelgeving.

Hugo LAMON

***

Meer blogposts lezen van Hugo Lamon? Dat kan hier!